Πλησιάζω με το καράβι στην Ερμούπολη, την παλιά πρωτεύουσα της Ελλάδας, για να παίξω στην τηλεοπτική σειρά "Η Μεγάλη Χίμαιρα" που το ομώνυμο βιβλίο το έγραψε ο Δημήτρης Ροδόπουλος. Οι περισσότεροι τον γνωρίζουμε σαν Μ. Καραγάτση. Δυστυχώς έζησε μόνο 52 χρόνια και έφυγε από τη ζωή στις 14 Σεπτεμβρίου του 1960, που συμπτωματικά αυτήν την ημέρα είναι τα γενέθλια του γιου μου.
Το "Καραγάτσης" ως ψευδώνυμο το
διάλεξε ο συγγραφέας από μια φτελιά, ένα καραγάτσι δηλαδή, που υπήρχε στην Ραψάνη στη Θεσσαλία, μέρος που από μικρός έκανε διακοπές. Εκεί, κάτω από τον ίσκιο της, συνήθιζε να διαβάζει στα νιάτα του ο μικρός Δημήτρης. Σημείωνε
ακόμη και ένα «Μ» πριν από το ψευδώνυμό του. Αυτό μάλλον ήταν το αρκτικόλεξο του ονόματός του στα ρώσικα, στα
οποία ο Δημήτρης λέγεται Μίτια. Ο Καραγάτσης αγαπούσε πολύ τον Ντοστογιέφσκι και οι φίλοι του
τον φώναζαν Μίτια. Εγγονός του με το ίδιο όνομα είναι ο Δημήτρης Τάρλοου και τον αναφέρω τιμώντας τον ως αξιόλογο δημιουργό της γραμμής αίματος του Καραγάτση στον χώρο του θεάτρου.
Ο Καραγάτσης λοιπόν το 1936 είχε γράψει μια νουβέλα με τίτλο "Χίμαιρα".
Αργότερα, το 1953, πρόσθεσε σε αυτήν δύο κεφάλαια ακόμη και την μετέτρεψε σε μυθιστόρημα αλλάζοντας το τίτλο σε: «Η μεγάλη Χίμαιρα».
Τι είναι όμως η Χίμαιρα;
Μυθολογικά η χίμαιρα ήταν ένα τέρας που είχε σώμα
κατσίκας, κεφάλι λιονταριού και για ουρά ένα φίδι και έβγαζε από το στόμα της φωτιά.
Αυτό το τέρας υπήρξε μαμά της γνωστής Σφίγγας που τόσο υμνήθηκε ανά τους αιώνες
ως ένα άλλο αινιγματικό τέρας που καταδυνάστευε τους ανθρώπους. Όλοι γνωρίζουμε πως την "έφαγε" ο Οιδίπους
Τύραννος αντί να τον φάει εκείνη, βρίσκοντας το γνωστό αίνιγμα που εκείνη έβαζε σε όλους τους περαστικούς προς τη
Θήβα. Ίσως δεν ήταν τόσο προφανής η ερώτηση του τέρατος προς τους περαστικούς λέγοντας: «Τί εστιν ό μίαν έχον φωνήν τετράπουν και δίπουν και τρίπουν γίνεται;». Η μυθολογία κατά την γνώμη μου, δεν είναι απλές ευφάνταστες ιστοριούλες, αλλά
αλήθειες που δεν διδάσκονται όπως πρέπει γιατί δεν έχουν ερευνηθεί επαρκώς. Κάποια άλλη φορά θα μιλήσουμε για το
αίνιγμα της Σφίγγας και τις επιστημονικές αλλά και φιλοσοφικές αλήθειες που ενδεχομένως κρύβει.
Όμως η Χίμαιρα του Καραγάτση δεν ήταν τέρας, αλλά ένα βαπόρι.
Έτσι ονομαζόταν το καράβι που ήταν
ιδιοκτησία του καπετάν Γιάννη Ρεΐζη και με αυτό έφερε
στην Σύρα την γυναίκα που αγάπησε στα ξένα· την Μαρίνα. Τον καπετάν Γιάννη θα τον ενσαρκώσει
ο Ανδρέας Κωνσταντίνου και την Μαρίνα η Ιταλίδα Φωτεινή Πελούζο που διαθέτει ελληνική καταγωγή από την πλευρά της μητέρας της.
Τον μικρότερο αδελφό του Γιάννη Ρεΐζη, τον Μηνά, θα τον ζωντανέψει στο έργο ο Δημήτρης Κίτσος. Μητέρα τους η Ρεΐζενα, είναι ένας εμβληματικός γυναικείος ρόλος που κυριολεκτικά τον κέντησε στο έργο ο Καραγάτσης. Είμαι σίγουρος πως η Καριοφυλλιά Καραμπέτη θα προσφέρει και σε αυτόν το ρόλο το υποκριτικό της ταλέντο μαγεύοντας τους τηλεθεατές.
Επειδή γνωρίζω και πάντα τιμώ με ονομαστικές αναφορές το έργο των αθέατων συντελεστών στην τέχνη, θα αναφέρω τους κυριότερους. Ο Βαρδής Μαρινάκης είναι υπεύθυνος για την σκηνοθεσία, ο Παναγιώτης Ιωσηφέλης προσάρμοσε σε ζώντα λόγο στο σενάριο το κείμενο του βιβλίου. Όλα θα γίνουν όπως πρέπει για να ξαναζωντανέψει η χίμαιρα του Μ. Καραγάτση.
Ίσως τα μυθικά τέρατα, στην σύγχρονη εποχή μας, να δημιουργούνται μέσα στο μυαλό των ανθρώπων από τις απαγορεύσεις και στις επιθυμίες τους. Κάπως έτσι αυτό το πλοίο στην δεκαετία του ’30, έφερε κοντά δυο διαφορετικούς κόσμους, δύο διαφορετικούς πολιτισμούς που προσπάθησαν να γεννήσουν την αρμονία του έρωτα, αλλά απέτυχαν. Όπως και παλαιότερα ο Γκαίτε προσπάθησε να ενώσει τον Φάουστ με την Μαργαρίτα φέρνοντας κοντά την Ανατολή με την Δύση για να γεννήσουν την συνέχειά τους, έτσι και ο Καραγάτσης στο έργο του αυτό προσπάθησε να ενώσει το ήθος της Ανατολής του Γιάννη με αυτό της Δύσης της Μαρίνας, χωρίς να έχει επιτυχία σε αυτό το σμίξιμο. Αυτό που κατάφεραν οι δύο ήρωες ήταν να γεννήσουν την Χίμαιρα της ζωής τους.
Προτείνω να διαβάσετε πρώτα το
βιβλίο -όσοι δεν το γνωρίζετε- και μετά να απολαύσετε την τηλεοπτική του εκδοχή
γενόμενοι γιατί όχι, καλύτεροι κριτές των όσων βλέπετε.
Σε αντίθεση με την συνήθεια της λογικής του "σπόϊλερ" που έχει επικρατήσει στον καιρό μας και εξ αυτής δεν θέλουν οι θεατές να ξέρουν την υπόθεση ενός έργου για να μη χάσει το ενδιαφέρον της η παρακολούθηση, εγώ πιστεύω πως τα σπουδαία έργα δεν κρίνονται από την πλοκή και τις εξελίξεις της υπόθεσής τους, αλλά από το βάθος των νοημάτων που μπορεί να συνθέσει ο θεατής για αυτό που παρακολουθεί.
Όσες φορές και να διαβάσει κάποιος την
"Ασκητική" του Καζαντζάκη κάθε φορά θα καταλαβαίνει κάτι καινούργιο. Αν και είναι διαφορετικό είδος γραφής η μυθιστορία της Χίμαιρας από την "Ασκητική" του Καζαντζάκη, νομίζω
πως και στα δύο έργα -ως καλές γραφές- προσφέρουν την δυνατότητα εξερεύνησης πρόσθετων νοημάτων στο κείμενό τους. Κάποτε ένας θρησκευόμενος φίλος, μού είπε
πως δεν θέλει να ξέρει την υπόθεση ενός έργου για να μπορεί να το παρακολουθήσει. Χάνει
το ενδιαφέρον του· μου ισχυρίστηκε με απόλυτο τρόπο. Η απάντησή μου ήταν
συγκεκριμένη και είμαι σίγουρος πως την κατάλαβε. Του είπα: "Και τα πάθη του
Χριστού, τα βλέπεις σε ταινία ευχαρίστως, αν και ξέρεις τι θα γίνει…" και συνέχισα... "Ψάξε κάτι
άλλο εκτός από τα γεγονότα που πραγματεύεται η τέχνη και τότε θα ανοίξει ένας διαφορετικός
κόσμος μπροστά σου".
Όσο για το ποιόν ρόλο θα υποδυθώ στην σειρά, είναι εύκολο να τον μαντέψει κανείς αν αναλογιστεί την πλούσια γενειάδα μου. Πάντως χαίρομαι γιατί θα συναντηθώ σε ενδιαφέρουσες σκηνές με δύο υπέροχες ηθοποιούς· την κυριολεκτικά φωτεινή και ταλαντούχα Φωτεινή Πελούζο και την εγνωσμένης αξίας ηθοποιό Καριοφυλλιά Καραμπέτη.
Αξίζει να αναφέρω ως κατακλείδα αυτού του άρθρου, ότι στο βιβλίο του ο Καραγάτσης έχει δώσει ένα εκπληκτικό τέλος. Μετά το έντονο συναίσθημα του τελευταίου κεφαλαίου, ο αναγνώστης διαβάζοντας την βάσανο της Μαρίνας να συναντήσει τον άντρα της και καθώς βλέπει να την πλησιάζει το καράβι του από τη θάλασσα, ο συγγραφέας μας δίνει μια τελευταία παράγραφο στο βιβλίο που είναι τόσο ψυχρή και απόλυτη όσο το χέρι της Νέμεσης. Ο Καραγάτσης σε κάνει να ανατριχιάσεις παραθέτοντάς σου μια μικρή –σύντομη- παρατήρηση της φύσης και της ζωής, δίπλα στην ανθρώπινη μοίρα.
Ανάγνωσμα του τέλους του μυθιστορήματος
Υ.Γ
Το κείμενο και την ηχογράφηση την έκανα μια μέρα πριν αναχωρήσω με το πλοίο και προγραμμάτισα την εφαρμογή να την ανεβάσει την ώρα που θα πλησιάζω το νησί που αγαπώ.