Ο Αριστοφάνης από τότε μέχρι σήμερα




Εικοσάρης πρέπει να ήταν ο Ποιητής σε εκείνη την γιορτή των Λήναιων του 425 πριν την κοινή χρονολόγηση της ιστορίας. Έβραζε το αίμα του μέσα από μια διαφορετική αισθητική της έκφρασης που ισχύει σήμερα και η ανησυχία του μας άφησε την πληροφορία της διαχρονίας, μέσα από τον Δικαιόπολη, όταν τα πάντα γύρω μας είναι παρηκμασμένα.
Το όνομα εκείνου του νέου ήταν Αριστοφάνης. Σήμερα οι «νέοι» δημιουργοί -διαφόρων ηλικιών- είναι πολλοί, αλλά τα ονόματά τους κονταστράπτουν με την βοήθεια προβολέων και ειδικών που αγχώνονται να τους "φωτίσουν". Δυστυχώς για τους ανυπόμονους της εφήμερης δόξας, η Μνήμη που έχει τις μούσες στηρίγματα, δεν δείχνει το μπόι της σαν περνά δίπλα σου, αλλά όταν χάνεται σαν αχλή στα αμέτρητα γυρίσματα του ήλιου. 
Κάθισα στον υπολογιστή μου σήμερα Κυριακή και ενώ σκεφτόμουν μικρά πράγματα της προσωπικής μου ιστορίας με όμορφη θέα αλλά και αδιέξοδα, θέλησα ξεφεύγοντας για λίγο να σκεφτώ πολιτικά την ιστορία, που γεννά σαν τους παφλασμούς των κυμάτων και τα κελαρύσματα των ρυακιών, ίδιες συμπεριφορές στα ήθη όλων των ανθρώπων. Διάλεξα λοιπόν να παρακολουθήσω την παράσταση Αχαρνής του Αριστοφάνη που είχε ανέβει στην Επίδαυρο το καλοκαίρι του 2005 σε σκηνοθεσία του Βαγγέλη Θεοδωρόπουλου με Δικαιόπολη τον Λάκη Λαζόπουλο.
Δεν είδα την παράσταση για να κρίνω με την γνωστή καλλιτεχνική κακεντρέχεια ότι κάνουν άλλοι εκτός από τον εαυτό μας, μια και ήθελα να αισθανθώ την σκέψη του Ποιητή. Άλλωστε γενικότερα νομίζω, αν και δεν το τηρώ πάντα, ότι κέρδος θα έχουμε αν κρίνουμε την ίδια την σκέψη μας, μια και το «μπόι» μας δεν μεγαλώνει όταν κατεβάζουμε τους άλλους στο ύψος.
Πόσο διαφορετική ήταν η εποχή των κολάκων του Αριστοφάνη ή των πολεμοκάπηλων με το σήμερα της επικαιρότητάς μας; Πόση διαφορά είχαν οι βολεμένοι κρατικοδίαιτοι προεξάρχοντες του τότε με αυτούς του σήμερα που εθελοτυφλούν υπηρετώντας την ιδιωτεία τους; Πόσο εύκολο είναι να αναγνωρίζουμε πρόσωπα δημόσια και όχι μόνο, που είναι αξιοκατάκριτα για τις επιλογές τους, την στιγμή που ακριβώς την ίδια συμπεριφορά έχουμε οι ίδιοι που είμαστε κατήγοροι;
Χτες είχα βρεθεί κάτω από τον ιερό βράχο της Ακρόπολης και διαπίστωσα, για ακόμη μια φορά, ότι τα ταμεία κλείνουν το μεσημέρι ενώ οι τουρίστες σηκώνουν το βλέμμα στον Παρθενώνα μεσούντος του ήλιου χωρίς να μπορούν να τον επισκεφθούν.
Θέλετε να ονομάσετε το συνδικαλιστικό κατεστημένο του σήμερα, "Πρεσβευτές" κατά την σκέψη του Αριστοφάνη; Δεν θα έχουν απόσταση από τους πρεσβευτές του έργου οι ιδιωτείες των σημερινών ατόμων με την κακή εκπροσώπηση ενός πολιτισμού που σαφώς δεν τους ανήκει αλλά τον καπηλεύονται. 
Διαβάζω στις σκέψεις των συνανθρώπων μου την απογοήτευση για την ηθική κατάπτωση γύρω μας που μεταμορφώνεται αργά σε μια αιμοβόρα βία. 
Πλησιάζει αυτή η κανιβαλική προαιώνια συμπεριφορά ως πλανήτης που κλείνει την τροχιά του και πάλι στην ανθρωπότητα. Κάθε ημέρα μεταφέρονται προς την Ευρώπη τόνοι αναγκών, πιστεύω, φόβου και ελπίδας μέσα σε σώματα μεταναστών που θέλουν να ζήσουν και θα κάνουν τα πάντα για αυτό.
Τόση μετακίνηση συμβαίνει γιατί η Ευρώπη διάβασε αλλά ποτέ δεν έμαθε την επεκτατική πολιτική του Αλεξάνδρου, που έπαιρνε αγαθά και αλλοίωνε την κουλτούρα χωρίς να ξεριζώνει τους πολιτισμούς που έθετε υπό την εξουσία του.
Η Δύση είναι ανίκανη να διαχειριστεί την φιλοσοφική σύνδεση της Εξουσίας με τον Πολιτισμό.
Γεννά μόνο σπασμωδικές κινήσεις στην παγκόσμια σκακιέρα όπως οι σταυροφορίες κατά το παρελθόν ή αντίστοιχα οι μαζικές εκτελέσεις αντιθέτων από την Παπική εκκλησία. 
Μετά το πέρας του Πελοποννησιακού πολέμου, οι νικητές Ίωνες πρότειναν να διαλύσουν την Αθήνα και να την κάνουν βοσκοτόπια, αλλά βρήκαν απέναντί τους τον Σπαρτιατικό δωρικό φιλοσοφικό λόγο.
Δεν είχε τέτοια τύχη η Μοσούλη του σήμερα από τους φανατισμένους πιστούς σε θεϊκές ή πολιτικές ιδέες, χωρίς να έχει σημασία ο τίτλος της Πίστης.
Ο Αριστοφάνης στα νιάτα του έγραψε μια τραγωδία με αστεία λόγια που σήμερα παραμένει επίκαιρη μια και δεν έχει βρεθεί το φάρμακο που θα αλλάξει την ρίζα της πληροφορίας του πολιτισμού μας. 
Κρατάμε την δυστυχία και την «πίνουμε» σε καθημερινές γιορτές μιζέριας χωρίς να μπορέσουμε να φανταστούμε τι μπορεί να είναι το Αγαθόν στη ζωή μας. 
Νομίζουμε ότι η ελευθερία είναι ταυτόσημη με την ασυδοσία και πως το άτομο είναι μοναδικό και ανεπανάληπτο, άρα και σπουδαίο κρόνοντας μόνο από την ύπαρξή του. Ξεχνάμε ότι η σκέψη όπως και η φύση παράγει λάθη που από μόνα τους είναι θνησιγενή. Ότι δεν είναι ικανό να επιβιώσει μέσα στην αρμονία της φύσης και παράγει ανισορροπία, είναι καταδικασμένο μετά την ύβρη της δράσης του να εκλείπει. 
Φοβάμαι ότι πλησίασε η ώρα της πληρωμής, δηλαδή της Τίσης, για όλο το ανθρώπινο είδος που χωρίς να έχει μετακινηθεί από την ανοησία του είναι ίδιο και απαράλλακτο από τον τότε Γαμηλίωνα μήνα που διαγωνίστηκε ο Αριστοφάνης στα Λήναια μέχρι το παγκόσμιο Σήμερα. 

 Ότι και αν γίνει όμως, κάποιοι, ας συνεχίσουμε να μεταφέρουμε λέξεις που φτιάχνουν προτάσεις και σκέψεις, βαπτισμένες στα ερωτήματα μεγάλων έργων του παρελθόντος, σε ένα διαφορετικό για τον κάθε ένα από μας θέατρο της Κυριακής.
Τέλος, ας χαρούμε αυτό που αντέχουμε και κυρίως τον Διόνυσο που για όσους ξέρουν δεν έχει να κάνει με το πιόμα του εξαρτημένου, αλλά με την ζύμωση του υποψιασμένου… 

Κ.Ζ




Η μνήμη του βόθρου μας στην Ψυτάλλεια







Οι Έλληνες, είμαστε συνηθισμένοι σε απρόοπτες στιγμές να ενθυμούμαστε μέσα στην μιζέρια του παρόντος μας, παλαιές δόξες και έτσι να στήνουμε φιέστες μνήμης για να κερδίσουμε λίγη αξία από παρωχημένες έννοιες όπως αυτή των προγόνων μας.

Κάπως έτσι και τη χρονιά του 1814, που ιδρύθηκε η Φιλική Εταιρεία, κατά τον μήνα Οκτώβριο και συγκεκριμένα την 26ην ημέρα του, σε μια απρόοπτη γιορτή κλήθηκαν οι επίσημοι της πόλης των Αθηνών να γιορτάσουν την ανάμνηση της ναυμαχίας της Σαλαμίνας. Σήμερα στη γλώσσα των εναλλακτικών οργανώσεων, θα λέγαμε πως ήταν μια οριζόντια οργανωμένη εκδήλωση, που στηρίχτηκε στην ιδέα ενός τότε περιηγητή των Αθηνών.

Φυσικά και δεν διαφημίστηκε η γιορτή μια και η Εξουσία ήταν Τουρκική και εκ της ιστορίας καλόν είναι να μαθαίνουν οι σύγχρονοι, πως τα πράγματα δεν ήταν τότε αντίστοιχα με τα σημερινά. Δηλαδή, το να πετάξουν οι επαναστάτες μια μπουκάλα με βία στην υγειά του Μολότοφ και να σπάσουν με τα ρόπαλά τους τις γειτονιές, δεν είχαν απέναντί τους τα ξαδέρφια τους με στολές σε αψιμαχίες θεατρικές, αλλά κατά συρροή θανάτους χριστιανών ώστε τα πάντα να σκεπάζει η φοβέρα.
Δεν ήταν δηλαδή η εποχή για γιαλαντζί επαναστάτες όπως σήμερα.

Κέντρο λοιπόν της γιορτής ήταν ο παππούς του γνωστού σε εμάς Κωστή Παλαμά, ο Ιωάννης που προϊστατο τότε της Σχολής της Φιλόμουσου Εταιρείας των Αθηνών, η οποία θεωρείται πρόδρομος της Φιλικής Εταιρείας.
Λέγεται ότι ο Ιωάννης Παλαμάς ήταν δάσκαλος σπουδαίος και έπαιρνε τους μαθητές στην εξοχή δίπλα σε μονές και έκανε τα μαθήματά του στην ύπαιθρο για να παίρνουν ενέργεια οι μαθητές από τους τόπους.

Στα στενά της Σαλαμίνας λοιπόν, ο Παλαμάς διηγήθηκε λεπτομερώς την ναυμαχία και ζωντάνεψε στα μάτια των παρευρισκομένων το ένδοξο παρελθόν. Απήγγειλεν μάλιστα και Αισχύλο! 
Λίγο αργότερα επάνω στο νησάκι της Ψυτάλλειας, που αλλιώς την έλεγαν και Λειψοκουτάλα, στο γεύμα τους, συνέχισε ο δάσκαλος  με Όμηρο και κλέφτικα τραγούδια.
Πέρασαν όμορφα όλοι οι συνδαιτυμόνες και παρεκάλεσαν τον Παλαμά να διαιωνίσει πάνω στον ένδοξο βράχο της Ψυτάλλειας τον γιορτασμό της αλησμόνητης μέρας του παρελθόντος.
Όσο οι υπόλοιποι περπατούσαν στο όμορφο μέρος, εκείνος σκάλισε σκυμμένος πάνω στο βράχο σιγά-σιγά  την ημερομηνία εκείνη και από κάτω της την φράση :
«Εις μνήμην της μεγάλης νίκης !»

Τον τάφο του έγκονά του, τον είδα τελευταία πριν μερικούς μήνες στο πρώτο νεκροταφείο Αθηνών, σε μια απέραντη ησυχία προκλητικά αντίθετη με το «τίποτα» της βουής των ζώντων έξω από αυτό.

Η Ψυτάλλεια για τις ανάγκες της καθαριότητας και των αφοδεύσεων των κατοίκων του λεκανοπεδίου έγινε εργοστάσιο βιολογικού καθαρισμού, και είμαι σίγουρος ότι κανένας εργαζόμενος σε αυτήν, δεν έχει την ικανότητα να σκεφτεί όπως η παρέα του Ιωάννη Παλαμά τότε…

Αγαπητοί μου φίλοι, αργούμε να πεθάνουμε ως Κράτος ώστε να αναγεννηθούμε ως Έθνος, και συντηρούν τα λαξεμένα κοτρόνια των λευκών μαρμάρων υπηρεσίες που μοιάζουν σαν τους γιατρούς που συντηρούν τον ημιθανή για να γράφουν χρεώσεις νοσηλίων προς όφελός τους.

Ευτυχώς που έχουν αποδημήσει από την ζωή όλοι εκείνοι που δεν θα φαντάζονταν ποτέ την εξέλιξή μας… που σίγουρα δεν περιποιεί τιμή για την Ανδρεία της σκέψης μας. Το διακύβευμα της αξίας ενός πολιτισμού είναι σήμερα στο «αν» θα υιοθετούν και θα συνάπτουν μυστήρια σχέσης ομόφυλα άτομα, αντί της ουσιαστικής λευτεριάς της σκέψης μας από την υποτέλεια της αφιλοσόφητης ζωής μας.

Ψηλά γράμματα για την σημερινή Ψυτάλλεια, που είναι και η ουσιαστική μνήμη του βόθρου της ζωής μας.

Κ.Ζ 

Σημείωση
Τα κύρια στοιχεία του άρθρου προέρχονται από το βιβλίο του Α. Γρ. Καμπούρογλου υπό τον τίτλον " Ο Αναδρομάρης" του εκδοτικού οίκου Φέξη κατά το έτος 1914.