Ο Λαογράφος ποιητής, Σπύρος Μπογδάνος

 

Παναγία Βελλιανιτών στους Παξούς

Σπύρος Μπογδάνος, είναι συγγραφέας.  Γεννήθηκε το 1958 και ζει στους Παξούς. Σπούδασε στην Πάντειο, και υπηρέτησε στο ναυτικό.  Ασχολήθηκε με την τοπική αυτοδιοίκηση ως αιρετός άρχοντας και δραστηριοποιήθηκε στον χώρο του πολιτισμού και των γραμμάτων  έχοντας αφήσει πλούσιο έργο. 
Η Ποίηση, η Λογοτεχνία και η Λαογραφία τον κέρδισαν και το έργο του είναι σχετικό με τα ενδιαφέροντά του.
Η γνωριμία μας έγινε μέσα στην Παναγιά Βελλιανιτών που βρίσκεται σε ένα ερημονήσι των όμορφων Παξών. Ο τρόπος που κοιτούσα τις λεπτομέρειες του ναού που βρίσκεται μέσα στο εγκαταλελειμμένο μοναστήρι, έφεραν την πράα φωνή του δίπλα μου για να μου δώσει πληροφορίες.

Η εκκλησία μέσα στην ψυχρή σκιά της με οδηγό τον Σπύρο Μπογδάνο μου άνοιξε να δω λίγα από τα μυστικά που κρύβει πάνω στο σιωπηλό από ανθρώπους πλέον ερημονήσι.
Παρατήρησα την ίσως μοναδική εικόνα σε θυρόφυλλο του ιερού με το γενεαλογικό δέντρο της Παναγίας, καθώς και την ιδιόμορφη κατασκευή του χώρου στο ιερό με τις τέσσερις αρχικά εισόδους.

 

Η κουβέντα μας ταξίδεψε σ’ όλα όσα θεωρούσαμε σημαντικά για την ανθρώπινη ζωή και ήταν ταιριαστή με τον τόπο που βρισκόμαστε. Στο τέλος δώσαμε τα χέρια και αλλάξαμε τα ονόματά μας. Ήδη είχαμε αφήσει χώρο να ριζώσει η μεταξύ μας εκτίμηση και η ανταλλαγή των ονομάτων μας ήταν απλώς μια υπόσχεση για κατοπινή επικοινωνία. 

 

Η ταχυδρομική ανταλλαγή πονημάτων συγγραφής μεταξύ μας ήταν το δεύτερο στάδιο. Το τρίτο και ευχάριστο στάδιο ήταν η  επαφή μου με ένα μέρος του συγγραφικού έργου του. Διαβάζοντας τα διηγήματα της καταγωγής του γοητεύτηκα. Μέσα από το βιβλίο του με τίτλο «Η ΔΕΠΑΙΝΑ και άλλα παξινά διηγήματα», ανακάλυψα ένα λόγο που δεν φοβάται να είναι ακριβής και ταυτόχρονα απλωμένος μέσα στην ιστορία των αιώνων που μας γέννησαν. 
Πολύ νωρίς κατά την ανάγνωση σταμάτησα το άηχο διάβασμά μου και ως καλόγερος σε τραπεζαρία μοναστηριού ξεκίνησα να απολαμβάνω τους ήχους των λέξεων τόσο των γνωστών σε εμένα όσο και αυτών της παξινής διαλέκτου που μου γέμιζαν χρώματα και μυρωδιές τις εικόνες που έχτιζα καθώς ταξίδευα στις γραφές του.  Αρκετές φορές σταμάτησα την ανάγνωση, βάζοντας τον σελιδοδείκτη μου για να αναλογιστώ την σοφία που αποτύπωναν οι ιστορίες της παράδοσης του τόπου του. Κάπου στη μέση στην ιστορία «ΤΟ ΣΧΩΡΙΟ» αναφέρει στο βιβλίο - καλά τα λέγανε οι παλιοί: «καλώς τηνε τη συμφορά μονάχα νάναι μόνη».  Η ανθρώπινη αγωνία για την μοίρα μας  κρατά από παλιά, από τότε που δίδασκε την τραγωδία του Προμηθέας Δεσμώτης ο Αισχύλος και έβαζε τον απιθωμένο Θεό να λέει (στιχ 277-278) «…έτσι πλανιέται η δυστυχία, κι απ’ τον ένανε στον άλλον ξαποσταίνει». 
Διαβάζοντας τα διηγήματα του Σπύρου Μπογδάνου, ένιωσα την ενότητα του πολιτισμού μέσα από τους στοχασμούς, τις επιθυμίες, τα αμαρτήματα και τις πληρωμές γι αυτά, που βιώνουν οι άνθρωποι ανά τους αιώνες.

 

Μέσα από τις γραφές του συγγραφέα, έκανα κι εγώ δικό μου λίγο από το χρώμα που ζήσανε τα παιδικά του μάτια στο όμορφο νησί του Ιωνίου. Στην πατρίδα του τους Παξούς. Διαβάζοντας τις ιστορίες που μιλούσαν για τους καόνους* και για το μέρος  που γνωριστήκαμε, άφησα την φαντασία να ζωντανέψει ξανά την εμπειρία μου στο έρημο νησί με το ανήσυχο πέταγμα των γλάρων καθώς  αιωρούνταν πάνω από τα κεφάλια μας γεμίζοντας τον αέρα με επαναλαμβανόμενα κη**.  

Να είμαστε γεροί και ίσως την επόμενη φορά που θα επισκεφθώ την εκκλησία και το βραχώδες νησί, μετά από την τουριστική περίοδο, θα έχουμε να πούμε περισσότερα για τον λόγο που βρέθηκα εκεί και την μαγεία που έζησα δουλεύοντας  με σπουδαίους ανθρώπους.
Σήμερα σε τούτη την γραφή τιμώ τον αγαπητό Σπύρο Μπογδάνο που διαβάζοντας το βιβλίο του με έκανε να νιώσω περήφανος για τον πλούτο της παράδοσης που έχουμε στην ελληνική γλώσσα.

Τέλος, δράττομαι της ευκαιρίας από τον τρόπο ανάγνωσης που ακολούθησα, να δώσω μια μικρή συμβουλή στους νέους, που συνήθως νομίζουν πως το διάβασμα είναι μια γρήγορη λειτουργία του σκάνερ που έχουμε στον εγκέφαλό μας. Καλό είναι να μη θέλουν να γεμίσουν με πληροφορίες. Αντίθετα θα πρέπει να γιγαντώσουν την κρίση τους. Ο άνθρωπος δεν είναι εγκυκλοπαίδεια αλλά κάτι ανώτερο· πράγμα που αποφεύγουν να το διδάξουν κατά την υποτιθέμενη παιδεία που δέχονται. Θα τους έλεγα λοιπόν να διαβάζουν τα σπουδαία κείμενα αργά και με φωνή, ώστε να αφήσουν τις λέξεις να δημιουργήσουν γεύσεις στο στόμα τους, ήχους στα αφτιά τους και κατά συνέπεια να φέρουν και το χρώμα στην φαντασία τους. Η ανάγνωση αξιόλογων κειμένων είναι έρωτας και φυσικά θα έχετε ακούσει πως εξασκώντας τον στην ζωή δεν πρέπει να βιαζόμαστε…

Κ.Ζ

Καόνοι* = Οι γλάροι στα παξινά.
Κη**=  ηχομιμητική λέξη από τη δυνατή φωνή που βγάζει το πουλί. Από το Κη> Κήξ = ο γλάρος.

 

Μέσα από το βλέμμα του ζώου

 

«Μέσα από το βλέμμα του ζώου»

Αυτός είναι ο τίτλος της ατομικής έκθεσης του Γιώργου Φερέτου στην γκαλερί Artshot – Sophia Gaitani, που βρίσκεται κοντά στο μετρό της Ακρόπολης.  Με χαρά και αρκετό ενδιαφέρον την επισκέφθηκα, για να χαρώ από κοντά τα έργα του αγαπημένου Γιώργου Φερέτου και να αφήσω τον εαυτό μου να ζήσει τον «λόγο» της τέχνης του. 

Πιστεύω πως η τέχνη στον θεατή μπορεί να δημιουργήσει ένα ολόκληρο σύμπαν σκέψεων και η περιήγηση μέσα σε αυτό είναι η Καβαφική «Ιθάκη» της διαλεκτικής που προτείνει κάθε δημιουργός μέσα από τα έργα του.  Αυτό ισχύει για όλες τις τέχνες. Ακόμα πιστεύω πως η καλλιτεχνική πρόθεση κάθε δημιουργού, κρύβει μέσα της μια ασυνείδητη επεξεργασία πληροφοριών, που στηρίζουν τον άρρητο «λόγο» των έργων και διαμορφώνουν δρόμους σκέψης που ούτε και ο ίδιος ο δημιουργός μπορεί να προμαντέψει.  Αυτό συμβαίνει γιατί η τέχνη δεν είναι μια προσωπική ή ομαδική αφήγηση με στόχο την πειθώ σε ένα ακροατήριο·  αντίθετα είναι μια κατάθεση ψυχής που η δυναμική της ερμηνείας της μπορεί να φτάσει ως συλλογικό προϊόν πολύ μακριά. 

Ο Γιώργος Φερέτος είναι ένας καλλιτέχνης που εδώ και χρόνια με έχει γοητεύσει ο λόγος του. Πάντα προσέχω στα μάτια τους συνομιλητές μου, καθώς εκείνοι χτίζουν τις προτάσεις που περιγράφουν με αγάπη αυτό που θέλουν να δημιουργήσουν. Τον Γιώργο τον έχω ξεχωρίσει για το βάθος στο βλέμμα της σκέψης του.  Ο τίτλος της έκθεσης με απασχόλησε πολύ όταν στάθηκα μπροστά στα έργα του.  Αποφεύγω να μιλώ ή να γράφω με όρους που αρέσκονται να χρησιμοποιούν οι ειδικοί, δηλαδή αυτοί που κρίνουν, διαβαθμίζουν και αξιολογούν τα έργα σε όλες τις τέχνες.  Η αφεντιά μου προσπαθεί να φέρει τα ερεθίσματα της κάθε τέχνης στην ζωή μας και προσπαθώ να βρω αυτό που μας ενώνει ατομικά ή συλλογικά κάθε φορά με αυτήν.

 

 

 

Βλέποντας τα έργα του Γιώργου Φερέτου, σκέφτηκα πως, ίσως, ο καλλιτέχνης δεν επικεντρώνεται στο βλέμμα των ζώων, αλλά μάλλον στο δικό μας για αυτά.  Λειτουργώντας μια ασυνείδητη ταύτιση ο δημιουργός προσπαθεί να μας μιλήσει για κάτι που έχουμε ξεχάσει  ως κοινωνία  μέσα απ’ την αλαζονεία της ανθρώπινης εξουσίας που νομίζουμε πως έχουμε απέναντι στη φύση,  θεωρώντας την  κατώτερη, ελέγξιμη και σαφώς υποκείμενο αλλαγής στις ιδεοληπτικές μας αντιλήψεις για αυτήν. Ο Σπισισμός όπως είναι της μόδας να τον αναφέρουν κάποιοι (ο ειδισμός), είναι μια έννοια που θεωρεί τον άνθρωπο ανώτερο από κάθε άλλο είδος στον πλανήτη.   Πάντα ίσχυε αυτή η πράξη ύβρης·  όμως ειδικά από τότε που η επιστήμη τάχθηκε στην υπηρεσία της βιομηχανικής επανάστασης και του κέρδους, τα πράγματα χειροτέρεψαν.  Η ιστορία είναι γραμμένη με το αίμα αυτών που κρίθηκαν από τους ισχυρότερους ως κατώτεροι.  Το «δικό» μας το είδος είναι ανώτερο από αυτό που εξερευνούμε·  είπαν οι Ευρωπαίοι θαλασσοπόροι για τους Ινδιάνους, τους Ίνκας, τους Αβορίγινες και τόσους άλλους λαούς που ανακάλυψε ο -τότε- τεχνολογικά ανεπτυγμένος σκοταδισμός τους.  Ας μη φοβηθούμε να  αναζητήσουμε μέσα από την λέξη «σπισισμός» μία άλλη πολύ γνωστή μας έννοια, η οποία δηλώνει την συνένωση ομοίων για να εξασφαλίσουν τα συμφέροντά τους έναντι των διαφορετικών, και φυσικά δεν είναι άλλη από τον φασισμό.

Εγώ πάντως όταν κοίταξα με τα δικά μου μάτια, ως ζώο, στους πίνακες του εξαίρετου Γιώργου Φερέτου, ένιωσα ταυτόχρονα χαρά για την συνειδητοποίηση που μου προσέφερε η τέχνη του, αλλά και φόβο για την επικίνδυνη ατέλεια του είδους μας.
Θα έλεγα πως εμείς οι άνθρωποι είμαστε ένα είδος ζώου που αν καταλάβουμε την ομορφιά του να είμαστε ζώα, ίσως κερδίσουμε την αρμονία που απλόχερα μας δίνει αυτό που δεν γνωρίζουμε αλλά θέλουμε να το ελέγξουμε…

Η έκθεση πάντως, ανεξάρτητα από τι σκέψεις θα επιλέξετε να κάνετε, αξίζει.
Αν έχει αξία η γνώμη μου ως μη ειδικός, θα πρότεινα να πάτε να την δείτε.

Κ.Ζ 

Gallery artshot Sophia Gaitani Λεμπέση 11, Ακρόπολη, Αθήνα  metro Ακρόπολη
Εγκαίνια: Πέμπτη 11 Μαΐου, 19.00
Διάρκεια έκθεσης: 11 Μαΐου – 2 Ιουνίου 2023
Ώρες λειτουργίας: ΤΡΙΤΗ – ΠΕΜΠΤΗ – ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 17.30 – 20.30 ΤΕΤΑΡΤΗ – ΣΑΒΒΑΤΟ 12.00 – 16.00
Πληροφορίες: Τηλέφωνο 00306984135085, 00302114044311, artshot@sophiagaitani.gr , gaitani.sophia@gmail.com – www.sophiagaitani.gr