Ο συνθέτης γεννήθηκε το 1714 στην Βαυαρία με τις ωραίες γιορτές μπύρας και μεγάλωσε στην περιοχή της Βοημίας στην Τσεχία που φημίζεται για τα περίτεχνα κρυστάλλινα δημιουργήματά της. Ο λόγος για τον αρχικά περιπλανώμενο μουσικό Κρίστοφ Βίλλιμπαλντ Γκλουκ που μετά έγινε αξιόλογος συνθέτης και έζησε μέχρι τα 73 χρόνια του όμορφα στην βασιλική αυλή του οίκου των Αψβούργων στην Αυστρία. Στην ώριμη περίοδο των συνθέσεών του θεωρήθηκε καινοτόμος γιατί πρόσθεσε το αρχαίο Ελληνικό δράμα στην όπερα.
Το 1774 γράφει την όπερα Ιφιγένεια εν Αυλίδι. Εκείνη την χρονιά η Ευρώπη ζει την ενθρόνιση του Λουδοβίκου 16ου με βασίλισσα την Μαρία Αντουανέτα. Να θυμίσω στον αναγνώστη πως η Αντουανέτα ήταν αυτή που είχε άγνοια για την δύσκολη ζωή των υποτελών της και όταν την πληροφόρησαν πως ο λαός δεν έχει να φάει ψωμί, εκείνη με το ύφος της αστόχαστης ευδαιμονούσας ρώτησε «και γιατί αντί για ψωμί δεν τρώνε παντεσπάνι». Φυσικά η ιστορία μας αναφέρει το τραγικό τέλος της ιδίας το 1789, δύο χρόνια μετά τον θάνατο του συνθέτη, όταν οδηγήθηκε φοβισμένη και ανεπίγνωστη στην γκιλοτίνα μετά την Γαλλική επανάσταση.
Η ομοιότητα των οίκων που κυβερνούσαν εκείνη την εποχή στην Ευρώπη, έχει μία τραγική ομοιότητα με την εποχή των Ατρειδών που θεωρούσαν τον οίκο ανώτερο ακόμη και από τα παιδιά τους. Η θυσία της Ιφιγένειας δείχνει την απόλυτη σκληρότητα της εξουσίας που στρέφεται με βάρβαρο τρόπο ακόμη και στα σπλάχνα της. Ίσως μια ουσιώδης διαφορά της αρχαίας εποχής του οίκου των Ατρειδών, με την εποχή του συνθέτη αλλά και την σημερινή, είναι πως τα θύματα στην ανάγκη επικυριαρχίας των οικογενειών δεν ήταν, ούτε είναι, κλώνοι εξ αίματος, αλλά οι λαοί που τους εξουσιάζουν. Απόδειξη περί αυτού είναι πως οι γόνοι των εξουσιών διαχρονικά, διαθέτουν χαμηλό πνευματικό επίπεδο το οποίο φτάνει στα όρια των κοινωνικά ασθενών. Οι ισχυρές εξουσίες διαθέτουν γόνους οικογενειών που βασανίζουν με την κοινωνιοπάθειά τους, λαούς και πολιτισμούς. Στήνουν ολέθριους πολέμους υπολογίζοντας ψυχρά τα οφέλη από τις κατακτήσεις ή την φθορά των ανθρώπινων κοινωνιών.
Τότε λοιπόν, πέντε χρόνια μετά την γραφή της όπερας Ιφιγένειας εν Αυλίδι, ο συνθέτης γράφει την Ιφιγένεια εν Ταύροις. Μπορεί τα έργα να βασίζονται στον μύθο που δραματοποίησε ο Ευριπίδης, αυτά οσμώνονται όπως γίνεται πάντα από τους δημιουργούς των επόμενων εποχών. Η Τέχνη των αξιών της κλασικής εποχής εναπόκειται στις ερμηνείες και την αισθητική και των κυρίαρχων πεποιθήσεων της κάθε εποχής.
Αυτές οι δύο όπερες του Κρίστοφ Βίλλιμπαλντ Γκλουκ για πρώτη φορά ενοποιημένες παρουσιάστηκαν στην Προβηγκία απ’ όπου και το βίντεο και τώρα θα παρουσιαστούν στο Αθηναϊκό κοινό από το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος τον Οκτώβριο του 2024.
Σε αυτή την σύγχρονη απόδοση των δύο ενοποιημένων έργων θα υπάρξει ένα κυρίαρχο σκηνογραφικό περιβάλλον που υπογράφει μαζί με την σκηνοθεσία ο 54ων ετών Ρώσος Ντμίτρι Τσερνιακόφ.
Όσα έγραψα πιο πάνω για την σύγκριση της ηθικής των οικογενειών που υπηρετούν την δύναμη ανά τους αιώνες, μου γεννήθηκαν παρατηρώντας το σκηνικό τόσο στην εικόνα του βίντεο όσο και σε αυτό που έχει στηθεί για τις ανάγκες των προβών σε αίθουσα της Όπερας στο ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
Ο σκηνοθέτης και σκηνογράφος Ντμίτρι Τσερνιακόφ, δημιούργησε την πιο απλή μορφή έκφρασης της έννοιας του «Οίκου» ανά τους αιώνες, μέσα από τρισδιάστατες μολυβιές στο χώρο δίκην ενός κάναβου που προσδιορίζει τα όρια της φαντασίας της έννοιας του «Οίκου». Αυτά τα όρια της ύλης και της δύναμης των ιδεών του ανθρώπου κατά βάση πραγματεύεται το έργο. Η εξουσία και η υλική έκφρασή της ίσως να είναι μια ιδέα που ανάλογα με την δύναμη της σκέψης τους οι άνθρωποι κάθε εποχής την κάνουν να μετουσιώνεται σε καταστροφική ή δημιουργική.
Το διάστημα που ο συνθέτης έγραφε αυτές τις δύο όπερες, η βία των εξουσιών της τότε Ευρώπης πορευόταν δίπλα στην πάλη ανάδυσης των αρχαίων κλασικών αξιών της αναγέννησης. Σήμερα, ως πολιτισμός, βρισκόμαστε πάλι στο χείλος ενός ολέθριου παγκόσμιου πολέμου με διακύβευμα τον έλεγχο των αγορών από τις λίγες ισχυρές οικογένειες του πλανήτη. Αν πρόκειται να υπάρξει συνέχεια στο ανθρώπινο είδος, αυτό θα συμβεί μέσα από την επόμενη αναγέννηση που συνθετικό της στοιχείο θα είναι τα ερωτήματα που αφήνουν τα κλασικά έργα της Ελληνικής γλώσσας η οποία έχει μπολιάσει τους όμορφους πολιτισμούς του κόσμου.
Θα αναφέρω τους συντελεστές της παράστασης
χωρίς επιμέρους σχολιασμούς για την εξαίρετη καλλιτεχνική διαδρομή ενός εκάστου προς οικονομία
της γραφής. Βέβαια επειδή θα ζήσω το χτίσιμο του έργου δίπλα σε αυτούς τους ερμηνευτές της όπερας, αλλά και στους χορωδούς, μα και με τους ηθοποιούς που συμμετέχουν, θα μου γεννηθούν και άλλες
σκέψεις. Φυσικά μέσα από την αγάπη
προσφοράς των εμπειριών προς τους σκεπτόμενους φίλους μου, όσες σκέψεις κρίνω πως μπορούν να δημοσιευτούν στον προσωπικό μου ιστοχώρο, θα τις διαβάσετε στο μέλλον.
Μουσική διεύθυνση: Μίχαελ Χόφστεττερ
Σκηνοθεσία, σκηνικά: Ντμίτρι Τσερνιακόφ
Δραματουργία: Τατιάνα Βερεσάγκινα
Κοστούμια: Γελένα Ζάιτσεβα
Φωτισμοί: Γκλεμπ Φιλστίνσκι
Θεατρική πάλη: Ραν Άρθουρ Μπράουν
Διεύθυνση χορωδίας: Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Ιφιγένεια εν Αυλίδι
Αγαμέμνων: Τάσης Χριστογιαννόπουλος
Κλυταιμνήστρα: Βερονίκ Ζανς
Ιφιγένεια: Κορίν Γουίντερς
Αχιλλέας: Άντονυ Γκρέγκορι
Πάτροκλος: Νικόλας Ντούρος
Κάλχας: Πέτρος Μαγουλάς
Αρκάς: Γιώργος Παπαδημητρίου
Άρτεμις: Σούλα Παρασίδη
Ιφιγένεια εν Ταύροις
Ιφιγένεια: Κορίν Γουίντερς
Θόας: Αλεξάντρ Ντυαμέλ
Ορέστης: Διονύσης Σούρμπης
Πυλάδης: Στανισλάς ντε Μπαρμπεράκ
Ιέρεια: Μαρία Μητσοπούλου
Άρτεμις: Σούλα Παρασίδη
Σκύθης / Λειτουργός: Γιώργος Παπαδημητρίου
Με την Ορχήστρα και τη Χορωδία της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Διάρκεια Ιφιγένειας εν Αυλίδι: περίπου 1 ώρα και 50 λεπτά
Διάλειμμα: 55 λεπτά
Διάρκεια Ιφιγένειας εν Ταύροις: περίπου 1 ώρα και 50 λεπτά
