Τίμων ο Αθηναίος

Επιλέξαμε με την θεατρική ομάδα των ΕΛ.ΤΑ να παρακολουθήσουμε την παράσταση του Εθνικού θεάτρου «Τίμων ο Αθηναίος».  Έτσι τα βήματα της παρέας μας οδήγησαν μπροστά από το ασανσέρ του Ρεξ.  Στην συνέχεια ο ευγενικός  συνοδός του θεάτρου μας ανέβασε στον χώρο μύησης που είχε ετοιμάσει ο Στάθης Λιβαθινός αναμορφώνοντας κυριολεκτικά το γνωστό θέατρο.

Υπάρχουν σπουδαίοι θεατρικοί αναλυτές που έχουν μιλήσει για αυτήν την παράσταση και δεν θέλω γεμίζω με επαναλήψεις το διαδίκτυο. Αποφάσισα σε αυτό το κείμενο να μην σταθώ σε αναλύσεις και αποσυμβολισμούς της σκηνοθετικής και σκηνογραφικής ματιάς του έργου.  Ακόμη δεν θα εκθειάσω τις υποκριτικές αποδόσεις των ηθοποιών, γιατί σε τέτοιες παραγωγές έργων δεν χωρούν υποκριτικές αδυναμίες. Θα σταθώ όμως σε αυτήν την μαγική αρμονία των ήχων του χορού που επωμίσθηκαν ως μουσική και διδασκαλία ο Λύσανδρος Φαληρέας και η Μελίνα Παιονίδου λέγοντας πως με μάγεψαν.

Ο μύθος ή αν θέλετε η ξεχασμένη αλήθεια του παρελθόντος, μιλά για ένα Αθηναίο άνδρα τον Τίμωνα που έζησε την εποχή του Αριστοφάνη και του Ευριπίδη κατά τον Πελοποννησιακό πόλεμο. Αυτός ο πλούσιος Πολίτης, όπως μας τον δραματοποίησε μετέπειτα ο Λουκιανός, παρασύρθηκε φουσκώνοντας το εγώ του από τους γύρω κόλακες, και υποτιθέμενους φίλους, κατασπαταλώντας την περιουσία που κατείχε. Όταν πτώχευσε κανείς από τους ευεργετηθέντες δεν τον βοήθησε. Η περιοχή του Υμηττού φιλοξένησε τον πλέον άστεγο και πάλαι ποτέ κραταιό Αθηναίο.  Οι Μοίρες όμως του φύλαγαν μια έκπληξη. Βρήκε ένα θησαυρό και έτσι μετασχηματίστηκε από φιλεύσπλαχνος σε μισάνθρωπο, κατακεραυνώνοντας με τις αλήθειες του την ατομική και κοινωνική νοσηρότητα της εποχής. 

Τον ίδιο μύθο μέσα από την Σαιξπηρική γραφή παρακολουθήσαμε στην σκηνή του Εθνικού θεάτρου. Αυτό που κατανοούμε ως πραγματικότητα στην ζωή, είναι η υποκειμενική ερμηνεία των ερεθισμάτων που περνούν από τις αισθήσεις μας και οργανώνουν την λογική μας. Έτσι και εγώ άφησα τα σκοτάδια, τους ήχους και τις εικόνες των ρόλων του έργου να περάσουν από τις αισθήσεις μου και να κεντρίσουν την λογική μου σκέψη. Γνωρίζοντας την αμφισβήτηση της πατρότητας των έργων από τον Σαίξπηρ, που όπως υποστηρίζουν αρκετοί ανήκαν στον Μπέικον που είχε λόγους να μην φανερωθεί το όνομά του με την γνώση την αλχημιστική που κατείχε, προσπάθησα να ερμηνεύσω με την υποκειμενική λογική μου την “Σαιξπηρική” εκδοχή του γνωστού μύθου.

Δεν γνωρίζω αν ήταν πρόθεση του σπουδαίου σκηνοθέτη η διαλεκτική διαπραγμάτευση επί σκηνής της αλχημιστικής μετουσίωσης του ήρωα στο έργο. Η εποχή γραφής του έργου όμως και η ιδιότητα του Μπέικον οδήγησαν την αποκωδικοποίηση των αισθήσεών μου προς αυτήν την εκδοχή, αισθανόμενος υπέροχα για τα νοήματα που μου προσέφερε η παράσταση.

Όταν τέλειωσε το ενθουσιώδες χειροκρότημα κατά την υπόκλιση και κατευθυνόμασταν προς τα καμαρίνια για να χαιρετήσουμε τους εξαίρετους ηθοποιούς, ο λόγος της παρέας κατευθύνθηκε προς την επικαιροποίηση των νοημάτων του έργου. Δεν θα σταθώ σε λεπτομέρειες της συζήτησης γιατί οι συνομιλίες μετά την θεατρική μυσταγωγία έχουν αξία ως μοίρασμα της κοινής εμπειρίας. Αυτό που θέλω και μπορώ να καταγράψω είναι πως αν θελήσουμε να εξελίξουμε τον Πολιτισμό του Κόσμου, οφείλουμε να ενισχύσουμε την διαλεκτική της εκάστοτε εξουσίας έστω κι αν αυτό ακούγεται περίεργο στα αφτιά όσων πιστεύουν πως θα ρίξουν τον Χαλίφη για να γίνουν νέος Χαλίφης στην θέση του.

Η πορεία του μελλοντικού κόσμου δεν εξαρτάται από τις θέσεις εξουσίας, αλλά από την φιλοσοφική ταυτότητα που ορίζει την τάξη που ξέρει να επεξεργάζεται και να αποκωδικοποιεί τις πληροφορίες.

Τέλος θέλω να καταγράψω πως ήταν μία εξαίρετη παράσταση και πείσθηκα για ακόμη μία φορά πως ο πλούτος, όπως αυτός που διαθέτει το Εθνικό θέατρο, μπορεί να οδηγήσει αξιόλογα πνεύματα να δημιουργούν σπουδαία έργα, αρκεί αυτά να βρουν την πόρτα ώστε να μπουν στα ανάκτορα της εκάστοτε εξουσίας. 

K.Z

Στοιχεία του έργου και συντελεστές
https://www.n-t.gr/el/events/TimonofAthens