Σε λίγο καιρό κλείνουν δύο χρόνια από τότε που ηχογραφούσα με την επτάχρονη -τότε- κόρη μου τα συνδετικά σχόλια των σκηνών στο θεατρικό έργο του Μπέρτολτ Μπρέχτ “Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν”, που σκηνοθετούσα για την θεατρική ομάδα των Ελλήνων Ταχυδρομικών υπαλλήλων.
Δύσκολες ήσαν οι λέξεις για την επτάχρονη και οι έννοιες του Ποιητή έπρεπε να αποδοθούν με ύφος που να πείθει τους θεατές πως το παιδί που αφηγείται, καταλαβαίνει πλήρως αυτά που μας προέτρεπε να σκεφτούμε κατά την παράσταση.
Αυτό σήμαινε πως ο “δάσκαλος” μπαμπάς, όφειλε να είναι αυστηρός και απαιτητικός την ίδια στιγμή που εμψύχωνε την αγαπημένη του κόρη να καταλάβει - στο βαθμό που την αφορούσε- το “παιχνίδι” του θεάτρου.
Θυμάμαι την στιγμή που η κούραση την είχε καταβάλλει και το απείθαρχο γέλιο της ηλικίας της δυσκόλευε την ηχογράφηση. Την κοίταξα σοβαρά και την ρώτησα αν θέλει να είναι πειθαρχημένη σαν καλλιτέχνης ώστε να συνεχίσουμε.
“Σε περίπτωση που δεν θέλεις να συνεχίσεις, μπορώ να ψάξω για να μας το πει άλλο παιδάκι ηθοποιός”, της είπα. Δεν χρειάστηκε άλλη μου πρόταση για να την πείσω. Αμέσως σοβάρεψε και με ύφος ανθρώπου που διεκδικούσε το κέρδος από την εργασία του, μου είπε: “Όχι θα το πω εγώ”. Όντως την επόμενη φορά που επανέλαβε την πρόταση που την δυσκόλευε έμεινα έκπληκτος από την εκφραστική της ακρίβεια.
Δύο χρόνια τώρα, δεν είχα σκεφτεί να ανεβάσω τα αποσπάσματα αυτού του έργου στο διαδίκτυο. Σήμερα όμως μου γεννήθηκε σφοδρή επιθυμία να τιμήσω την αγαπημένη μου συνεργάτη -και θυγατέρα- που δυστυχώς από ανώτερους λόγους της θελήσεώς της, δεν χάρηκε την υπόκλιση στην πρεμιέρα του έργου και το χειροκρότημα που της αναλογούσε. Οι θεατές βέβαια την χειροκρότησαν, αλλά στις ζωντανές τέχνες το βίωμα δεν υποκαθίσταται με την ιστόρηση των γεγονότων.
Όταν με είχε ρωτήσει πριν τις ηχογραφήσεις την ιστορία του έργου, της αφηγήθηκα στην γλώσσα νόησης που ταιριάζει στα παιδιά, την ιστορία της νεαρής Κινέζας Σέν Τε.
Πέφτοντας και εκείνη στην παγίδα η οποία καταπονεί συνήθως τους ενήλικες, με ρώτησε ποιοι ήταν οι “κακοί” απέναντι στην πρωταγωνίστρια της οποίας η ζωή ξεδιπλώνονταν στο έργο.
Ένας κόμπος θυμάμαι είχε σταθεί στο λαιμό μου, που με εμπόδιζε να εκστομίσω τα "εύκολα" λόγια.
Εμείς οι ενήλικες νομίζουμε πως “γνωρίζουμε” και με τις βεβαιότητές μας, καταστρέφουμε τις ψυχές των παιδιών μας.
“Δεν υπάρχει κακός στο έργο” της αποκρίθηκα, για να συμπληρώσω πως όλοι είναι "καλοί" και θέλουν να ευχαριστήσουν τον εαυτό τους, χωρίς να σκέφτονται αν το δικό τους “θέλω” κάνει κακό στο “θέλω” του άλλου ανθρώπου. Για τον ασυλλόγιστο άνθρωπο, αυτή η ερμηνεία των αντιθετικών συμφερόντων μοιάζει ακατανόητη. Είναι όμως η αρχή της αντίληψης ενός άλλου πολιτισμού που έρχεται και περιλαμβάνει στα ήθη του την συν-χώρεση, δηλαδή την συν- αίσθηση της ανάγκης μεταξύ των ανθρώπων. Κρίνω, με την ευθύνη του ατομικού λάθους, πως ο Μπρεχτ ήταν αρκετά διαβασμένος για να ασχοληθεί με το καλό και το κακό που "λένε" πως παλεύει αενάως, δημιουργώντας πρακτικά φοβισμένους ανθρώπους χωρίς κρίση εποπτείας πάνω στο διαφορετικό.
Το αστείο είναι πως έχω παρακολουθήσει σε ανεβάσματα του συγκεκριμένου έργου στο θέατρο, να επικεντρώνονται σε συζητήσεις πάνω στις έννοιες του καλού και του κακού, προσπαθώντας να ερμηνεύσουν το Μπρεχτικό πρόσωπο της ηρωίδας.
Δεν έχει όμως σημασία τι είπα στο παιδί μου, τι αυτό κατάλαβε, τι θα μπορέσει να μετουσιώσει ως γνώση στη ζωή του, όσο ο κάθε ένας από εμάς ΤΙ καταλαβαίνει για τον ίδιο του τον εαυτό. Το άθλημα δυστυχώς είναι πρώτα ατομικό.
Η ανάγκη ως πρακτική και ουσιαστική δύναμη που διέπει τα πάντα που έχουν υλική μορφή και αναφέρεται κατά κόρον στην σπουδαία Ελληνική γραμματεία, θα έπρεπε να μας απασχολεί όταν πλησιάζουμε στοχαστικά τα σπουδαία έργα.
Ο καλός, ο κακός και ο άσχημος, ας μείνουν ως έννοιες για διασκέδαση στα όμορφα γουέστερν του κινηματογράφου. Εδώ τα πράγματα σοβαρεύουν και έχουν την ανάγκη από λελογισμένες εκφράσεις, μέσα από χαμηλές ή υψηλότερες επιστασίες των πληροφοριών της γνώσης.
Τέλος θα επισυνάψω τα δέκα οκτώ μέρη στα οποία έχει χωριστεί το σύνολο του μαγνητοσκοπημένου θεατρικού έργου. Είναι μικρά βίντεο ταιριαστά με τον διαχωρισμό που έχει στο θεατρικό του κείμενο ο Μάριος Πλωρίτης. Τα αποσπάσματα περιλαμβάνουν όλες τις σκηνές του έργου μαζί με τα ιντερμέδια, όπως τα αποκαλεί ο μεταφραστής.
Πατώντας τον κέρσορα (ας τον λέμε και δρομέα) πάνω στην κάθε ένα μέρος, ανοίγει ένα παράθυρο με το οπτικο-ακουστικό υλικό της παράστασης στο ΥouΤube.
Καλή επιλεκτική ή και συνολική παρακολούθηση σε όποιον το επιθυμεί.
Κ.Ζ
Πρόλογος
Ένας δρόμος στο Σετσουάν.
Βράδυ.
Ο Βάνγκ, ο νερουλάς, προχωρεί και μιλάει στο κοινό.
Σκηνή 1η
Ένα μικρό καπνοπωλείο.
Το μαγαζί δεν είναι, ακόμα, ολότελα ταχτοποιημένο και δεν έχει ανοίξει για τους πελάτες.
ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ
Κάτω από μιά γέφυρα.
Νύχτα.
Ο Βάνγκ, ο νερουλάς, είναι καθισμένος στην ακροποταμιά.
Σκηνή 2η
Το καπνοπωλείο.
Πολύ πρωί. Παντού, άνθρωποι που κοιμούνται.
Η λάμπα είναι ακόμα αναμμένη. Σε λίγο, ακούγεται κτύπος.
Σκηνή 3η
Στο Πάρκο - Δειλινό.
Ένας νέος με λιωμένα ρούχα, ο Γιάνγκ Σούν, παρακολουθεί με τα μάτια
έν' αεροπλάνο που όπως φαίνεται κάνει βόλτες πολύ ψηλά πάνω απ' το Πάρκο.
ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ
Το γιατάκι του Βάνγκ στο κιούγκι ενός υπονόμου. Νύχτα.
Σκηνή 4η
Πλατεία μπροστά απ' το Καπνοπωλείο της Σέν Τέ. Πρωί.
Σκηνή 5η
Το Καπνοπωλείο. Την άλλη μέρα το πρωί.
ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ ΜΠΡΟΣ ΑΠ' ΤΗΝ ΑΥΛΑΙΑ
Η Σέν Τε, πηγαίνοντας με το νυφικό της στο γάμο, σταματάει και μιλάει στο κοινό.
Σκηνή 6η
Ιδιαίτερο δωμάτιο σ' ένα φτηνό εστιατόριο της γειτονιάς.
ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ
Το γιατάκι του Βάνγκ. Νύχτα.
Ο Βάνγτκ έχει αποκοιμηθεί καθώς διάβαζε ένα χοντρό βιβλίο.
Παρουσιάζονται οι τρεις Θεοί.
Σκηνή 7η
Η πίσω αυλή του μαγαζιού της Σεν Τε.
Πάνω σ' ένα αμάξι, μερικά σκεύη νοικοκυριού.
Η Σεν Τε και η κ. Σίν μαζεύουν τ' ασπρόρουχα που είναι απλωμένα σ' ένα σκοινί.
ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ
Το γιατάκι του Βάνγκ. Νύχτα.
Ο Βάνγκ κοιμάται.
Μες στ' όνειρό του, ο νερουλάς εμπιστεύεται στους Θεούς τους φόβους του.
Σκηνή 8η
Το Καπνεργοστάσιο του Σού Τά.
Στις παράγκες του κ. Σού Φού, ο Σουί Τά έχει εγκαταστήσει ένα μικρό καπνεργοστάσιο.
Σκηνή 9η
Το Καπνοπωλείο της Σέν Τέ.
Το μαγαζάκι έχει μεταμορφωθεί σε γραφείο με πέτσινες πολυθρόνες κι όμορφα χαλιά.
Βρέχει.
ΙΝΤΕΡΜΕΔΙΟ
Το γιατάκι του Βάνγκ. Νύχτα.
Ο Βάνγκ κοιμάται.
Για τελευταία φορά, οι Τρεις Θεοί παρουσιάζονται στ' όνειρό του.
Σκηνή 10η
Το δικαστήριο
Επίλογος
Ομιλία ηθοποιών προς το κοινό.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου