Υποφώσκουσες ευχές για το Νέο Έτος

Αποφάσισα να επιδιορθώσω την φτηνο-ρετρώ υδρόγειο που διατηρώ ακόμη από τα παιδικά μου χρόνια. Οι μικρές τούμπες κατά το μακρινό παρελθόν αυτού του γήινου μοντέλου, είχαν αφήσει πάνω της μικρά βαθουλώματα. Μόλις την έφτιαξα και την επανασύνδεσα, ένιωσα κοιτώντας την, ότι κάτι θα μπορούσε να "πει" ο πρώτος τρόπος άρμοσής της...
Έτσι την έβαλα γρήγορα πάνω σε δύο μαξιλάρια, και μέσα στο κλικ της  φωτογραφικής μηχανής, άφησε η παλιά υδρόγειος την άψυχη αλλά πραγματική μας επικοινωνία στο διαδικτυακό χώρο, να δημιουργήσει ένα στίγμα για τροφή της σκέψης.

Εύχομαι να αντέχουμε τις δυσκολίες και να επινοούμε τρόπους για τις ποθούμενες ευκολίες της ζωής μας μέσα από υγεία... Υποφώσκουσες, αλλά όντως ευχές...
μια και ο Αισχύλος μας είπε κάποτε πως:  "το της ανάγκης εστ' αδήριτον σθένος".

Η ζωή δεν έχει φύλο γιατί είναι θηλυκή

Στο διαδίκτυο δεν επιλέγω να γράφω συχνά με αφορμή την επικαιρότητα, αν και  ενημερώνομαι για αυτήν, νιώθοντας ταυτόχρονα απογοητευμένος από την υφιστάμενη κοινωνική αποδελτίωσή της.  Η απογοήτευση πηγάζει από στις στερεότυπες κινήσεις του θυμικού της σκέψης των ανθρώπων, καθώς αποτυπώνεται σε σχόλια και προσωπικές συμπεριφορές.   Τόσο σταθερές και προβλέψιμες είναι οι αντιδράσεις των ανθρώπων στα γεγονότα, που μοιάζουν σαν να ξέρεις το τέλος του παραμυθιού της Κοκκινοσκουφίτσας.
Αντί αυτής της επικαιρότητας, επιλέγω να αναρτώ σκέψεις που ακουμπούν το ψέμα ή την αλήθεια του πλησιάσματος του εαυτού μας, σαν μιλάμε και εμβαθύνουμε στην Τέχνη.
Από το σύνολο των πραγμάτων που με απασχόλησαν το τελευταίο διάστημα και συνεχίζουν να με ενδιαφέρουν μέχρι αυτή τη στιγμή, θα ήθελα να μοιραστώ σε αυτό το χώρο το μεγαλείο της θηλυκής φύσης, που αενάως τίκτει και ενσαρκώνει την ίδια τη ζωή.

Σκέφτομαι τις ατέλειωτες διαφυγές από την διδασκαλία που κάνω όσο είμαι πάνω στη σκηνή για να δώσω την πληροφορία έξω από την συνήθεια σε ό,τι ονομάζουμε «αλήθεια» στους υπέροχους συνεργάτες μου, ψάχνοντας την ουσία κάθε έκφρασης στο έργο που ανεβάζουμε.

Προσωπικά η Γυναίκα ως ουσία της ζωής με έχει απασχολήσει αρκετά και το μόνο σίγουρο είναι πως αυτή η ενασχόλησή μου κατάφερε να με πείσει ότι κατανοώντας την υπέροχη θηλυκή φύση ο μελλοντικός Νους, θα έχει πλησιάσει τις επιστημονικές απαντήσεις σε όσα δεν κατανοούν σήμερα οι αδύναμες αισθήσεις μας.

Μια όμορφη σκωπτική οδηγία μας έχει αφήσει ο εκλιπών το καλοκαίρι του 2008 σε ηλικία εβδομήντα ενός ετών ο Αμερικανός κωμικός George Carlin, που υπήρξε αρκετά κυνικός, με έντονη διάθεση κριτικής πάνω στην δομή σκέψης του ανθρώπινου πολιτισμού:

«Αυτό είναι το μόνο που χρειάζεται να ξέρεις για τους άντρες και τις γυναίκες:
οι γυναίκες είναι τρελές και οι άντρες είναι βλάκες.
Και ο βασικός λόγος που οι γυναίκες είναι τρελές, είναι ότι άντρες είναι βλάκες.»
Θεωρώ ότι είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα άποψη για να πλησιάσουμε την αιώνια αντίθεση της ανδρικής από την γυναικεία σκέψη.

Ας μη βιαστούν κάποιες, να καμαρώσουν  με ανωτερότητα  για το φύλο τους, νομίζοντας πως ο χαρακτηρισμός  "τρέλα" τους προσάπτει αξία, ενώ αντιθέτως οι αρσενικοί αναγνώστες οργιστούν για τον χαρακτηρισμό "βλάκες", νομίζοντας πως θίγεται η ανδρική τους ταυτότητα. 
Η σχέση του συνόλου των γυναικών με την θηλυκή τους φύση, είναι τέτοια όση με αυτήν που έχουν οι Νεοέλληνες με τους πραγματικούς Έλληνες. Για δε τους άνδρες, η βλακεία νομίζω ότι αποτελεί συνώνυμο της αγαθότητας και απορρέει από την έτσι και αλλιώς καθυστερημένη ενηλικίωσή τους ώστε να πλησιάσουν μέσα από ατομική παιδεία την ανδρεία της φύσης τους.

Τούτο συμβαίνει γιατί την φύση μας, δεν την δίνουν τα ανατομικά μας γνωρίσματα, αλλά ο τρόπος που σκεφτόμαστε και η εννοιοδότηση των λέξεων που παράγουν δράσεις ήθους στο παρόν μας.  Η θολούρα στη σκέψη μας που ενισχύεται από θρησκευτικές πίστεις όλων των κοινωνικών μορφών που ανθούν παγκοσμίως είναι δεδομένη. Άλλη μια ενδιαφέρουσα μελαγχολικά αστεία πρόταση που διατύπωσε ο εν λόγω Αμερικανός κωμικός, δείχνοντας την θολωμένη σκέψη, είναι αυτή που λέει, «Το να πολεμάς υπέρ της ειρήνης είναι σαν να πηδάς υπέρ της παρθενίας»
Φανταστείτε πως αυτή την απροσδιοριστία των λέξεων που χρησιμοποιούμε στην βία γύρω μας, την διαθέτουν άντρες και γυναίκες χωρίς να διαφοροποιούνται μεταξύ τους.
Τα ζόμπι δεν νομίζω ότι έχουν ταυτότητα φύλου που να ενδιαφέρει τον πολλαπλασιασμό.
Η γυναικεία σκέψη λοιπόν είναι το ζητούμενο ως συνειδητή λειτουργία στη ζωή μας και μέσα από αυτή ίσως αποκτήσει ισορροπία η υπέροχη ανδρική ταυτότητα που χωρίς αυτήν μετουσίωση δεν γίνεται.

Αφορμή της πιο πάνω καταγραφής σκέψεων, αποτέλεσε η ηχητική μελέτη που έκανα πριν λίγο, πάνω στα ηχογραφημένα αποσπάσματα των ρόλων στο έργο που ανεβάζουμε με τους Έλληνες ταχυδρόμους.  Τα λόγια της ηρωίδας σε μία από τις έξι μικρές ιστορίες, καταδεικνύουν ότι η φύση της γυναίκας ακόμη και όταν την εξωθεί η ζωή στα όρια της τρέλας, μπορεί να έχουν στη ρίζα τους την οδηγία της ατομικής της θυσίας για να αναστήσει ένα παιδί.

Λέει λοιπόν στο μονόλογό της :
«Όλοι φοβούνται την δυστυχία και δεν πλησιάζουν μη κολλήσουν. Μόνο ο γείτονας με το μίνι μάρκετ άνοιγε την πόρτα μου φέρνοντας τα ψώνια, τα πλήρωνα πάντα το μεσημέρι, στο διάλειμμά του, δίπλα στο παιδί.
Όλοι φοβούνται να δώσουν. Μα όσοι δίνουν πάντα παίρνουν. Όταν πεινάς η φωνή λιγοστεύει και στην κερδίζουν όσοι είναι χορτάτοι.
Μου άφησε την πρώτη φορά τις σακούλες στο τραπέζι και με γύρισε να κοιτάζω σ’ αυτές όταν έπαιρνε το μερίδιο της ευεργεσίας του. Όταν κοιτάς τα δώρα της ανάγκης του παιδιού σου, δεν πονάς στο σώμα απ’ το ξεφύσημα του δωρητή πάνω σου.
Η βία προς τον αδύναμο, τον κάνει να την υποφέρει αθόρυβα. Δεν κάνει φασαρία ο χαμένος, για να μη χάσει τον πόνο που τον συντηρεί, τρομάρα του, νομίζει πως κερδίζει ξεφεύγοντας απ’ την αδιαφορία των ανθρώπων γύρω του, ξορκίζοντας το θάνατο. Φοβόμαστε το θάνατο και διαλέγουμε να τον ζούμε καθημερινά στην προσπάθειά μας να ζήσουμε …»   

Αν ο Θεός μεγαλύνεται στα μάτια μας αξιακά επειδή πάσχει στις καταγεγραμμένες ιστορίες των θρησκειών, ή αντίστοιχα οι τραγωδιακοί ήρωες κερδίζουν την οικουμενικότητα του μεγέθους τους από το βάπτισμά τους στην ύβρη των παθών τους,  τότε ένα μερίδιο σεβασμού έχει σίγουρα και η ανώνυμη μάνα, που θύμα των αστόχαστων πολιτισμών, πονάει το κύτταρό της σαν προετοιμάζει την επόμενη ζωή χωρίς να μπορεί να αντιδράσει απέναντι στον συνολικό εκπεσμό.

Η μόνη παρατήρηση που θα ήθελα να αφήσω ως οδηγία για δεύτερη φορά, είναι να μη θεωρήσουν οι γυναίκες που θα διαβάσουν τις σκέψεις αυτές, ότι εμφέρουν a priori λόγω φύλου την αξία της θηλυκής φύσης.

Η βία του αρρωστημένου πολιτισμού των στρεβλών αντιλήψεων και των ατομικών πιστεύω, αποτελεί την διαπιστωμένη κατάντια που εξ αυτής δεν δικαιούνται τα θηλυκά στην πλειονοψηφία τους να φέρουν την ιερή γυναικεία φύση, διότι σκέπτονται και πράττουν συχνάκις ως άνοα ωφελιμιστικά αρσενικά, προβάλλοντας το υπερφίαλό τους Εγώ.  

Ίσως η «ζωή» να μην έχει φύλο, μια και είναι θηλυκή σε όλη την ύπαρξη του Κόσμου, όπως μας ψιθυρίζει μέσα από τις λέξεις του ποιήματός του ο Παρμενίδης. 





Υ.Γ
Σαν με απασχολεί η σκέψη μας, πάντα στο νου μου έρχεται το μικρό μας σπίτι που δεν είναι κανένα άλλο από τον Γαλαξία μας. Αυτό με βοηθά στην ορθοβουλία κρίσης προσδιορισμού του ύψους των αναγκών μας ως είδος και φυσικά ως άτομα.

Σημειώσεις 7ης Νοεμβρίου 2015

Σήμερα είναι Σάββατο και το αστικό απόγευμα στο Αττικό λεκανοπέδιο, έχει ένα ήρεμο επιεική για τις αισθήσεις ήλιο. Τελειώνοντας τις χειρωνακτικές μου εργασίες στο σπίτι, επέλεξα να αφιερώσω απογευματινό χρόνο στη μελέτη του έργου που ανεβάζουμε με τους εργαζόμενους των ΕΛΤΑ υπό τον τίτλο «Οι ζωές των άλλων».

Έβαλα στον υπολογιστή τα ηχογραφημένα αρχεία από την τελευταία μας πρόβα και όπως κάνω συνήθως άφησα τον εαυτό μου να αφουγκραστεί την ατομική πορεία ενός εκάστου ηθοποιού, μαζί με την συνολική αίσθηση που θέλω να έχει στο τέλος η παράσταση.

Το ταξίδι μας μέσα στην Τέχνη, νιώθω κάποιες φορές πως μοιάζει με την πορεία που έχουν οι κάμπιες των πεύκων, που νιώθουμε όσοι τις βλέπουμε από ψηλά, πως γνωρίζουν την πορεία τους σαν σέρνονται στο έδαφος, αλλά δεν ξέρουν τις δοκιμασίες που θα περάσουν καθώς και τους ελιγμούς που τους επιφυλάσσει το βίωμα της ανάγκης τους, που αλλιώς λέγεται ζωή που υλοποιείται. Το σημαντικότερο είναι πως δεν ξέρουν αν πραγματικά θα φτάσουν στο τέλος αυτής της πορείας, αλλά δεν σταματούν να συσπάσουν το σώμα τους προχωρώντας πάνω στη γη. Όλα τα πλάσματα δεν ξέρουμε τον ιστό που μας έχει πλέξει η Κλωθώ, ενώ στέκει κάπου κοντά μας χωρίς να μας δίνει κάποιο σημάδι η Λάχεσις και τέλος εντελώς αθέατη περιμένει η Άτροπος να διακόψει όποτε εκείνη κρίνει την πορεία μας. Συμφιλιώνομαι με τη ζωή, μπορεί να σημαίνει πως γνωρίζω τα όρια και παράλληλα θέλω να τα σπάσω για να ανακαλύψω τα επόμενα που τώρα μου είναι άγνωστα.

Συνήθως, στις θεατρικές παραγωγές που συμμετέχω ή ακούω πως εξελίσσονται στις πρόβες, υπάρχουν από τους συντελεστές δηλώσεις χαράς και προσμονής της επιτυχίας, μια και επενδύουν τον δημιουργικό τους χρόνο σε αυτές. Δεν θα μπορούσα να πω ότι αισθάνομαι το ίδιο κατά την δημιουργία με τους αξιόλογους ηθοποιούς. Η χαρά και ο προβληματισμός σε κάθε στιγμή της πορείας, εμένα μου φέρνει μέσα στην ψυχή μου μια ηρεμία που πίσω της κρύβει τεράστιες αντίρροπες δυνάμεις.

Το γέλιο που παράγουμε στο συγκεκριμένο έργο, κρύβει μέσα του αβάσταχτο πόνο και η λύπη αντίστοιχα που προσφέρουν οι συνειδητοποιήσεις των ερμηνευτών επί σκηνής, περιλαμβάνουν μια αγωνιώδη διάθεση να αναρριχηθούμε από τη σπηλιά του νου μας προς το φως της γνώσης.

Πως μιλάς για τις ζωές των άλλων, φέρνοντας μικρές ανθρώπινες ιστορίες πάνω στα θεατρικά σανίδια, αν δεν μιλήσεις για την ζωή του κάθε θεατή;

Πόση αντίσταση έχει ο νους μας, ως θεατής, να καταλάβει πως αυτό που συμβαίνει τον αφορά και δεν περνά απλώς ευχάριστα την ώρα του;

Ένα βιβλίο έχουμε την δυνατότητα να διαβάζουμε για δεύτερη ή ακόμη και τρίτη φορά την κάθε σελίδα του για να κατανοήσουμε τα νοήματα που μας προσφέρει. Στο θέατρο όμως που αναπαριστά την ζωή και συμβαίνει σε παρόντα χρόνο, χρειάζεται μεγάλος και αυστηρός σχεδιασμός για να αφομοιώσει ο θεατής το «γιατί» του λόγου που συμβαίνει αποκλειστικά για αυτόν.

Μεγάλη η πρόκληση και ανοιχτές οι εκδοχές για επιτυχία ή αστοχία στο τέλος της κάθε παράστασης. Η μοναδική συνταγή που επιλέγω μαγειρεύοντας με σεβασμό την πνευματική τροφή του θεάτρου, είναι η εμπιστοσύνη προς τους συνεργάτες και η άνευ όρων προσφορά σε αυτό που ονειρευόμαστε όλοι μαζί πως αξίζει να κοινωνηθεί στους θεατές.

Τίποτε άλλο για τώρα σ' αυτές τις σημειώσεις.

Θα συνεχίσω, όσο περνά η νύχτα, να μελετώ σχεδιάζοντας το επόμενο στάδιο της πρόβας, μια και όπως λέει ένας ήρωας του έργου που τον ενσαρκώνει ο αγαπημένος μου Τάσος Καπιζώνης: «Το σούρουπο έδωσε πλέον τη θέση του στην ήρεμη νύχτα και η ψυχή μου νιώθει μια πρωτόγνωρη ηρεμία γι αυτό που διάλεξα…» 

ΟΙ ΖΩΕΣ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ

Μετά την τελευταία επιτυχία του έργου «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουαν» του Μπέρτολτ Μπρεχτ, για την ερχόμενη θεατρική περίοδο του 2016, ο Πολιτιστικός Σύλλογος των εργαζομένων στα ΕΛΤΑ κάνει την θεατρική του υπέρβαση.
Για πρώτη φορά θα δουλέψουν οι Έλληνες Ταχυδρόμοι ηθοποιοί, πάνω σε έργο που γράφτηκε για αυτούς.

Αν η καρδιά της ουσίας του περυσινού έργου του Μπρεχτ που διαπραγματεύτηκαν με το ανέβασμα του οι Έλληνες Ταχυδρόμοι ήταν το ερώτημα «Μπορούμε να αμφισβητήσουμε μέσα στη σκέψη μας το δίκιο της βίας των καλύτερων προθέσεων που διαθέτουμε», τώρα τα μέλη της ομάδας «ψάχνουν» με σκοπό να αναδείξουν την ανάγκη να δούμε άφοβα την δική μας ζωή και την ευθύνη που έχουμε για αυτήν.

Πρόκειται για έξι θεατροποιημένα διηγήματα, που εναλλάσσουν εικόνες γέλιου και συγκίνησης, αφήνοντας ερωτήματα στον θεατή για τον προσωπικό του στοχασμό.  Η θεματική του έργου, αφορά μικρές καθημερινές ιστορίες ηρώων, που μέσα τους βρίσκουμε κομμάτια του εαυτού μας. Είναι δοσμένες με την ευγένεια και την τραχύτητα της πραγματικής ζωής, αποφεύγοντας την στείρα καταγγελία που στο τέλος οδηγεί τις σκέψεις μας σε μια μοιραία αποδοχή της αδυναμίας να αλλάξουμε.

Ο κατ’ ευφημισμόν τίτλος «Οι ζωές των άλλων», αναδεικνύει την πανανθρώπινη ενότητα όλων μας, μέσα από εμπειρίες και διλήμματα, έστω και αν τα ονόματα ή οι ιστορίες μοιάζουν ξένες προς εμάς.  Η επικαιρότητα και η φοβική διάδοσή της, κάνει όλους μας παθητικούς καταναλωτές της ζωής μας, που δεν είναι απεριόριστη.
Μπορούμε να απαντήσουμε με στάση ζωής απέναντι σε αυτή την μάστιγα της εποχής;

Έχουμε ξεκινήσει λοιπόν ένα μακρύ δρόμο που όσους συμμετέχουμε στο εγχείρημα μας γοητεύει, έχοντας στόχο να προσφέρουμε στους θεατές την ζύμωση της βασάνου μας, σε μια άξια θεατρική ψυχαγωγία. 

Για όσους γνωρίζουν την ουσία του θεάτρου, θα καταλάβουν την χαρά ενός εκάστου της ομάδας που αισθάνεται την «Διαδικασία» ατομικής εξέλιξης ως αναγκαία πορεία,  προς το τελικό αποτελέσματα που θα κρίνουν οι θεατές.

Το ταξίδι έχει αρχίσει και ήδη βρισκόμαστε στα υπέροχα βαθιά νερά! 



 

Φίλος του κακού είναι το χειρότερο

Πίσω από κάθε κείμενο υπάρχει το «γιατί» της συγγραφής του. Συνήθως σε προσωπικές ιστοσελίδες όπως είναι η παρούσα, υφέρπει ή δεσπόζει κακότεχνα η προσωπική προβολή του συγγραφέα.

Όχι μη νομίζετε ότι μέσα από μια υποκριτική σεμνοτυφία σκέπτομαι στη συνέχεια του κειμένου να στηλιτεύσω την πρόθεση της ατομικής προβολής ενός εκάστου.
Θα έλεγα πως σαν δεν εκτιμά κάποιος τον εαυτό του, ας μη φαντάζεται πως θα του δώσουν οι άλλοι την αξία του. Αντιθέτως, θεωρώ πως όποιος υποψιάζεται την τραγικότητα των ελλείψεων της ανθρώπινης υπόστασης, μπορεί να χαίρεται τις μικρές του κατακτήσεις και να σιωπά μπροστά στο βουνό της άγνοιάς του.
Μέτρο θέλει η ζωή και όχι αλαζονεία.  

Έτσι λοιπόν, το «γιατί» γράφω αυτό το κείμενο έχει ως ουσία, το μοίρασμα της δικής μου βιωματικής γνώσης σε όσους μπορούν να νιώθουν εξελίξιμοι στη ζωή τους και όχι φτασμένοι σε όλα τα ζητήματα.

Περισσότερο συγκεκριμένα, θα μιλήσω για το θέατρο και την σχέση του ηθοποιού με τον ρόλο μετά το ανέβασμα ενός έργου. Αυτό μπορεί να ταιριάζει και σε άλλες τέχνες ή εργασίες, μια και δεν διαφέρουν στην ζωή οι ενασχολήσεις, παρά η αντιλήψεις των ανθρώπων που τις λειτουργούν.

Παλαιότερα άκουγα, από νέους κυρίως ηθοποιούς, να δηλώνουν σαν επαγγελματίες που είναι, φτάνουν σε μια απόδοση του ρόλου, στη συνέχεια την «κλειδώνουν» για να υπηρετήσουν το εμπορικό κομμάτι επανάληψης των παραστάσεων. Ενθυμούμενος αυτή την άποψη, σκέφτομαι πως μπορεί να είναι άχρηστο το φραγμέντο του Ηρακλείτου που αναφέρει πως τα πάντα ρέουν, ή λάθος η προηγούμενη αντίληψη.
Προσωπικά διαλέγω την αστάθεια στη ζωή, γιατί με υποχρεώνει να εξελίσσομαι μέσα από επιτυχίες και αποτυχίες.

Έτσι λοιπόν, η επανάληψη του έργου «Ο κατά φαντασίαν ασθενής» του Μολιέρου, με βρήκε με μια αμφισβήτηση της αντιμετώπισης του Αργκάν που υποδύομαι.
Το θέατρο όπως και η ζωή, μας καλεί να είμαστε μαθητές και δάσκαλοι, ισορροπώντας την γνώση και την άγνοιά στις σχέσεις μας.

Για το συγκεκριμένο έργο, είχα την τύχη να με διδάξει η αξιόλογη κυρία Έλλη Βοζικιάδου, που φέρνει στο παρόν μας την ευγένεια και την γνώση ενός θεάτρου που φθίνει σήμερα στην καλλιτεχνική εποχή του μάρκετινγκ των εντυπώσεων.

Έτσι λοιπόν, ο Αργκάν μπορεί να εξελίσσεται, όπως και η ζωή μας έξω από το θέατρο, γιατί πάντα εχθρός του καλού πρέπει είναι το καλύτερο!
Ή αν θέλουν όσοι ψάχνουν την ασφάλεια της σταθερότητας, όπως λέει και μια σκεπτόμενη φίλη μου, φίλος του κακού είναι το χειρότερο! 

Οι εργαζόμενοι στα ΕΛΤΑ συνεχίζουν τον Μπρεχτ

Συνοδευτικό κάθε θεατρικού έργου έχει καθιερωθεί να είναι το βίντεο, που στα ελάχιστα λεπτά διάρκειάς του, περιγράφει το ύφος και το θέμα της παράστασης που πραγματεύεται.
Κατ’ ανάλογο τρόπο περιγράφει και το συνημμένο οπτικο-ακουστικό αρχείο, το αποτέλεσμα των κόπων μηνών των ανθρώπων που δημιουργήσαμε αυτή την παράσταση.  
Πρόθεση του Πολιτιστικού Κέντρου Εργαζομένων στα ΕΛΤΑ, είναι να ανεβάσει ξανά σε επιλεγμένα θέατρα των Αθηνών και όχι μόνο, το έργο "Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν" μέχρι το τέλος του χρόνου.
Οι εργαζόμενοι των Ελληνικών Ταχυδρομείων, θεωρούν υποχρέωσή τους να μεταφέρουν τον πολιτισμό που παράγουν προς τους Έλληνες θεατές δωρεάν, σαν μικρό δείγμα της εμπιστοσύνης και της προσωπικής σχέσης που κάθε ημέρα διαμορφώνουν με τους Πολίτες.

Έτσι λοιπόν, με την διάθεση αυτών που πραγματικά αγαπούν και υπηρετούν το θέατρο, γυρίζουν όλοι ξανά στις πρόβες του έργου, με μοναδική επιθυμία να προσφέρουν τον καλύτερο εαυτό τους, στους θεατές.
Μπορεί να ξυπνούν κάποιοι από τις έξι το πρωί για να βρεθούν στις γειτονιές μας και να μοιράσουν μαζί με την αλληλογραφία το χαμόγελό τους, όμως μέχρι αργά το βράδυ μπορούν να ονειρεύονται ένα διαφορετικό κόσμο, όχι με λόγια, αλλά μέσα από κοπιαστική και υπεύθυνη δουλειά.

Αισθάνομαι μεγάλη την ευθύνη όταν έχω απέναντί μου ανθρώπους που καταβάλλουν συνειδητά κόπο για να είναι χρήσιμοι στην κοινωνία προσφέροντας ουσιαστική παιδεία.
Οι δημοσιογραφικές πληροφορίες για το που και το πότε, είναι πάντα μικρότερης σημασίας από την πρόθεση που υλοποιείται μέσα από μια στάση ζωής που αξίζει τον έπαινο! 

«Φωτογραφίες» πρεμιέρας μέσα από τη σκηνή

Συνήθως μια πρεμιέρα, συνοδεύουν φωτογραφίες και μαγνητοσκοπημένο υλικό που βολεύονται στα σελιδωτά «συρτάρια» των εντύπων ή στην χαοτική οργάνωση των πίξελ του διαδικτύου, περιμένοντας το επίκαιρο καμάρωμά τους από τους αναγνώστες, ή την αρχειακή ανακάλυψή τους από τον μέλλοντα ενδιαφερόμενο ερευνητή.

Σε αυτή την πρεμιέρα του Μολιέρου στο θέατρο του Άλσους του Παπάγου, δεν έχω στα χέρια μου κάποιο υλικό, οπότε σε πείσμα της ένδειας της εποχής μας που πιστεύει πως κάτι υπάρχει μόνο μέσα από φωτογραφίες, θα κάνω την δική μου αναπαραγωγή αισθήσεων και λόγου σε αυτό που ζήσαμε θεατές και ηθοποιοί.

Ένα απαλό αεράκι δρόσιζε το θέατρο του Παπάγου, ενώ πέφτοντας ο ήλιος δυτικά της συστοιχίας των δέντρων πίσω από τη σκηνή, προετοίμαζε τους συγκεντρωμένους θεατές για την έναρξη του έργου. Οι τελευταίες διορθώσεις στα ρούχα, ο έλεγχος των αντικειμένων του φροντιστηρίου είχε ολοκληρωθεί και είχαμε πάρει όλοι τις θέσεις μας περιμένοντας το «σκοτάδι» μαζί με την μουσική του έργου για να ξεκινήσει αυτό το μαγευτικό ταξίδι της παράστασης, που μας κληροδότησε ο Μολιέρος.

Το σκοτάδι με βρήκε βαδίζοντας, πηγαίνοντας για να καθίσω άρρωστος και κουρασμένος στην πολυθρόνα μου, νιώθοντας την πληθωρική μου νυχτικιά με τους φιόγκους και τις δαντέλες να χορεύει από το αεράκι πάνω μου. Ναι, ένιωθα πληκτικός, γρουσούζης και έντονα παραπονιάρης, γιατί ο κόσμος γύρω μου δεν είναι όπως τον θέλω εγώ. Δηλαδή να εξυπηρετεί μόνο εμένα και τις επιθυμίες μου, οι οποίες προέρχονται από τις απόψεις μου. Τώρα έπρεπε, αυτό που νιώθω και είμαι, να είναι τόσο καθαρό ώστε να το αναγνωρίσουν και οι θεατές για τον εαυτό τους και να ταυτίσουν την σκέψη τους ο καθένας με την θεατρική μου αποστολή.

Δεν χρειάστηκε να κάνω τίποτε περισσότερο από το να αισθάνομαι τη γραμμένη σκέψη του Μολιέρου, ακούγοντας αυτά που με ενοχλούν μέσα και έξω από το μυαλό μου.

Τα πρώτα λόγια από την έγγραφη ενημέρωση του φαρμακοποιού μου του κυρίου Φλεράν, μου έφεραν στα χείλη μια λεκτική αμφιθυμία, υπερθεματίζοντας και κατακεραυνώνοντας ταυτόχρονα αυτόν, για την θεραπευτική υλοποίηση και για το υπερβολικό κόστος της ταυτόχρονα. Όλα έντονα, όλα μέσα από την αγωνία του πόσο δίκιο έχω για ό,τι εγώ θεωρώ συμφέρον στη ζωή μου…

Τα αρχικά χαμόγελα των θεατών, άρχισαν να γίνονται με την εξέλιξη της πλοκής του έργου γέλιο, απελευθερώνοντας την ασφάλεια της ψυχής τους, που μπορούσε τώρα να ανασύρει το «παιδί» από μέσα τους.

Ναι, ένα παιδί που χαίρεται γιατί αυτό που φοβάται, το παθαίνει ένας άλλος και έτσι ξορκίζει το κακό προς τον εαυτό του. Μια σύγχρονη θυσία, σε ένα ημικυκλικό ναό με μια αόρατη θυμέλη στο κέντρο του. Όσο περισσότερο έπασχα στη σκηνή, τόσο περισσότερο το γέλιο έβγαινε αβίαστα από τα χείλη τους. Υπέροχη αυτή η θυσία που περιλαμβάνει το θέατρο μέσα από την τέχνη του. Μια μικρή θεία μετάληψη… λάβετε φάγετε τούτο εστί το σώμα μου, που για σας το σπάω, το σκίζω και χάνομαι, για να το πάρετε ως αντίδωρο κατά την σπουδαία λειτουργία της τέχνης. Μια θυσία για την επερχόμενη γένεση… της ανθρώπινης σκέψης, που περιλαμβάνει την πολυπόθητη ενσυναίσθηση.

Στον ίδιο ρυθμό οι υπέροχοι συνάδελφοι με έκαναν να νιώθω την αλήθεια του ψεύδους της υπόκρισης. Ο κάθε ένας με την ανάλογη αποστολή του μέσα από την Κομέντια ντελ άρτε, λειτουργούσε με το ηχείο του "οργάνου" του, που δεν είναι άλλο από το σώμα και την ψυχή του σε αυτή την θεατρική πραγματικότητα, χτίζοντας το «μουσικό» μέρος του λόγου της υπόκρισης.

Η κάθε σκηνή του έργου, προσέθετε περισσότερη αγωνία και πίεση στις αντικρουόμενες επιθυμίες των ρόλων που ενσάρκωναν οι ηθοποιοί. Ο ιδρώτας και η αγωνία της σκηνής είχαν πάρει μαζί τους, τα χαμόγελα και την εμπιστοσύνη των θεατών που στην ουσία ήσαν δίπλα μου, χωρίς όμως να το ξέρουν οι ίδιοι. Αυτή είναι η μαγεία του θεάτρου άλλωστε, μια και ενώ παίζει ο θεατής στο έργο, νομίζει πως είναι ασφαλής στην πολυθρόνα του και αθέατος…

Η λύση όλων των προβλημάτων στην υπόθεση του έργου, με βρήκε να χαίρομαι που απαντώ στις ερωτήσεις των υποτιθέμενων γιατρών, για να πάρω στα γεράματα το πτυχίο μου, και να γίνω όπως όλη η κοινωνία… Δηλαδή το ανεπεξέργαστο «τίποτε» του εαυτού μας, να νιώθει πως είναι το ξεχωριστό «Κάτι» που του αξίζει όλη η δημοσιότητα και η προσοχή των άλλων.

Τα χέρια μας ενώθηκαν και όλοι μαζί ζητήσαμε την είσοδο του κόσμου στη σκηνή, μέσω του χειροκροτήματός του, για να κλείσουμε το κοινό βίωμα της γιορτής που ζήσαμε. Για λίγα δευτερόλεπτα κατέβηκα από τη σκηνή και οδήγησα τιμητικά το ελαφρύ βήμα της ψυχής, που διαθέτει η σκηνοθέτιδά μας, η κυρία Έλλη Βοζικιάδου, μέσα στο φως της σκηνής, που τόσο πολύ το έχει ζήσει και έχει δεθεί μαζί του.

Νομίζω ότι αυτές οι φωτογραφίες, που ξέρουν να αποτυπώνουν τα συναισθήματα και τις ανάγκες που τα γεννούν, είναι οι χρησιμότερες στα «συρτάρια» της θύμησης μας… έστω κι αν είμαστε πάνω ή πέρα από τη σκηνή.

Τελικά μη μπορώντας να αντισταθώ στην εικονοποίηση της εποχής μας, επισυνάπτω φωτογραφία αρχείου της σκηνοθέτιδας κας, Έλλης Βοζικιάδου, καθώς και τους υπέροχους συναδέλφους που φωτογραφηθήκαμε στην πρόβα για τις ανάγκες προώθησης του έργου.  Σκεπτόμενος πως «τέχνη», είναι να αποδέχεσαι την πραγματικότητα, αλλά γνωρίζοντας το ειδικό βάρος της λειτουργίας της και όχι θεοποιώντας άκριτα την «συνήθεια», που σου έμαθαν ότι είναι ο μονόδρομος του ήθους… 

Κ.Ζ

Κα Έλλη Βοζικιάδου

Αργκάν, κατά φαντασίαν ασθενής : Κώστας Ζωγραφόπουλος

Τουανέττα Υπηρέτρια : Μαρία Δρακοπούλου

Μπελίνα γυναίκα του Αργκάν : Θάλεια Μπιτούνη

Αγγελική, Κόρη του Αργκάν : Έλλη Λωρέντη

Μπομφουά -  Διαφουαρούς - Βεράλδος : Κώστας Ρωμαίος

Κλεάνθης  - κύριος Πυργγόν : Γιάννης Κωσταράς

Θωμάς Διαφουαρούς - Φλεράν: Γιώργος Μαγκίνης

Πρεμιέρα στον Μπρεχτ από τους εργαζόμενους των ΕΛΤΑ

Σκηνή εργοστασίου, από αριστερά προς τα δεξιά:
Γιάν Σουν Τάσος Καπιζώνης, Κυρία Γιανγκ  Κατερίνα Αλυσανδράτου,
Σουι Τα  Γωγώ Θεοδωρίδου

Χθες, ήταν μια όμορφη βραδιά. Το κείμενο του Μπρέχτ μέσα από την πέννα του Μάριου Πλωρίτη ήταν παρών. Οι ηθοποιοί είχαν μετουσιώσει την διδαχή και ήσαν έτοιμοι για την πειστική υπόκρισή τους. Αυτό που έμενε, ήταν το τρίτο αναγκαίο συστατικό του Θεάτρου.

Χθες λοιπόν, οι Θεατές απόλαυσαν τα 155 λεπτά του έργου με χειροκροτήματα στα ενδιάμεσα των σκηνών. Ήταν αυθόρμητες εκδηλώσεις της ψυχής τους, καθώς κοινωνούσαν το μεγάλο κείμενο του Γερμανού ποιητή που είναι πάντα επίκαιρο. Τους ευχαριστώ από την καρδιά μου, μια και τούτο είναι η ουσία της ενασχόλησης μου με το Θέατρο.

Αυτό που ξέρω να κάνω στη ζωή μου, είναι να πολεμάω τον κακό προγραμματισμό της συνήθειας της σκέψης, μέσα και έξω από το μυαλό μου. Όλα ήσαν μετρημένα με αρμονία και έξω από την υπερβολή. Η απλότητα των εικαστικών της σκηνής, στόχευε στην ανάδειξη του λόγου και των αντικρουόμενων αναγκών που φέρουμε μέσα μας και δεν ιχνηλατούμε την αιτία.
Στόχος ήταν να αφορά το κείμενο τη σκέψη μας και τον μικρόκοσμο μας, που συνήθως αποφεύγουμε να τον κοιτάξουμε, ψάχνοντας την κατηγόρια για τα κακώς κείμενα σε αιτίες έξω από εμάς. Τα μάτια του αποδέκτη των κόπων μας, αποζημίωσαν την επίπονη προετοιμασία του έργου.

Θα ήθελα ακόμη, να ευχαριστήσω μέσα από το εκλεγμένο Διοικητικό Συμβούλιο, όλα τα μέλη του Συλλόγου Εργαζομένων και Συνταξιούχων υπαλλήλων των ΕΛΤΑ, για την επιλογή και στήριξη τέτοιων μεγάλων έργων, καθώς και για την άρτια υλοποίηση της παραγωγής.

Τέλος, τα άτομα που μοιράστηκαν το όνειρο και «λύγισαν» κάποιες στιγμές μέσα από τις δυσκολίες τους όλο αυτό το διάστημα, αξίζουν το μεγαλύτερο ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στους δύσκολους δρόμους που τους οδήγησα στήνοντας το έργο. Έτσι ευχαριστώ την υπέροχη ομάδα μας με την σειρά εμφάνισής τους στο έργο.

                          Βάνγκ, Παπάς                                        Δημήτρης  Καρακοντάκης
                          Α΄ Θεός                                                    Χρήστος Ανδρεουλάκης     

                          Β΄ Θεός                                                                     Νίκος Γλυνός
                          Γ΄ Θεός, Γριά, αγόρι                                            Δέσποινα Μάκρα 

                          Σεν Τε, Σουι Τα                                                 Γωγώ Θεοδωρίδου 

                          Σιν                                                                               Γωγώ Λιάπη 

                          Γυναίκα, Πόρνη, Κα Γιάνγκ                        Κατερίνα Αλυσανδράτου 

                          Μα Φου                                                          Στέφανος Φορλίγκας 

                          Νύφη, νεαρή πόρνη                                        Ελισάβετ Μενεξιάδη 

                          Άνεργος, Μι Τσου                                            Γιούλη Καραουλάνη 

                          Λιν Το, Αστυφύλακας, Χαλάς, Γκαρσόν                  Μάνος Ζαβάκος 

                          Γιαν Σουν                                                             Τάσος Καπιζώνης 

                          Σου Φου                                                                    Γιώργος Ζώης 

Ένα έργο όμως έχει και πίσω από τη σκηνή τους αναγκαίους συντελεστές που κοπιάζουν έξω από τα φώτα της ράμπας.
Αποδέκτες των ευχαριστιών μου είναι λοιπόν, ο αξιόλογος Γιώργος Μπαρόλας που ανέλαβε την μουσική επιμέλεια, καθώς και ο ηχολήπτης Βαγγέλης Αποστόλου που συντόνισε τον ήχο με το φως στην παράσταση.
Τον δύσκολο ρόλο του βοηθού σκηνοθέτη, ανέλαβε με επιτυχία η Κατερίνα Αλυσανδράτου, μαζί με τους απαιτητικούς ρόλους της. Τα κοστούμια επιμελήθηκε την υλοποίησή τους η ικανότατη Κορίνα Βουτσινά.
Τελευταία άφησα να μνημονεύσω την μικρή Νεφέλη Ζωγραφοπούλου Σοφοκλέους, που πριν από επτά μήνες διδάχτηκε την αφήγηση των σκηνών που περιλαμβάνει το έργο. Δυστυχώς λόγοι ανώτεροι της ομορφιάς της ζωής, δεν της επέτρεψαν να βρίσκεται μαζί μας ώστε να υποκλιθεί στο κοινό. Της συμπαραστάθηκα χειροκροτώντας και εγώ τους υπέροχους ηθοποιούς, αποφεύγοντας να υποκλιθώ στο τέλος της παράστασης. Αρκέστηκα στο εισαγωγικό σημείωμα που έκανα στην αρχή του έργου.

Ήταν μια μεστή, σεμνή και όμορφη θεατρική πρεμιέρα.
Το λιγότερο που έχω να πω είναι ένα Ευχαριστώ με βλέμμα σεβασμού προς όλους που ήσαν παρόντες.

Από τον πρόλογο στην αρχή του έργου
Από αριστερά:  Βάνγκ,  Δημήτρης Καρακοντάκης και οι φιγούρες των θεών 
Ανδρεουλάκης Χρήστος, Δἐσποινα Μάκρα και Νίκος Γλυνός

Σκηνή Καπνοπωλείου  από αριστερά:
Σουι Τα Γωγώ θεωδωρίδου, Αστυφύλακας Μάνος Ζαβάκος
Γυναίκα Κατερίνα Αλυσανδράτου και Μα Φου Στέφανος Φορλίγκας

Επίλογος έργου
Όλος ο Θίασος

Εξωτερικό μέρος του μικρού προγράμματος

Εσωτερικό κείμενο του προγράμματος

Πριν την παράσταση...

Σε μια από τις τελευταίες πρόβες της ομάδας των Ταχυδρομικών, αντικατέστησα τον τεχνικό και κάθισα στο ηλεκτρολογείο για να συντονίσω τα ηχητικά μέρη της παράστασης μαζί με τον φωτισμό. Σε κάποιες φάσεις στην αρχή του έργου, έδινα με τον χαρακτηριστικό τρόπο που συνηθίζω, τις αναγκαίες παρατηρήσεις.
Σιγά - σιγά όμως αφέθηκα, ώσπου φτάσαμε στην σπουδαία σκηνή του Δικαστηρίου, κατά την οποία υπάρχει κορύφωση του έργου. Με μιας, ένιωσα θεατής που τον είχε συνεπάρει η υπόθεση και αισθάνθηκα ότι έβλεπα το έργο σαν να ήταν η πρώτη μου φορά. Μόλις το συνειδητοποίησα, άφησα να βουρκώσουν λίγο τα μάτια μου. Ήταν πολύ όμορφο συναίσθημα. Έζησα για λίγο, τον ίδιο τον θάνατο του δάσκαλου, σαν πάρουν και συνεχίσουν να προσθέτουν οι άλλοι πάνω στις σκέψεις του.

Αισθάνθηκα στο έργο που παρακολουθούσα, όλους τους σπουδαίους Δασκάλους που συνάντησα στη ζωή μου, μια και ένα κομμάτι τους το αναγνώριζα τώρα σε αυτούς τους όμορφους ανθρώπους που έπασχαν δημιουργικά στην σκηνή. Σκέφτηκα, πόσο σπουδαίο είναι να αφήνεις τη δημιουργία σου ελεύθερη χωρίς να σκέφτεσαι ηλίθιες ιδιοκτησίες… Αυτό που μένει στο τέλος μιας ζωής, σ’ όσους συνεχίζουν τη θύμηση, είναι η γεύση μιας ανθρώπινης όσμωσης που κάποιοι την ονομάζουν και πολιτισμό.

Έφτασε ο καιρός λοιπόν να κοινωνήσουμε στους θεατές το δρόμο που τραβήξαμε. Μια παρέα ανθρώπων, που σε κόντρα της ζωής τους, έβρισκαν χρόνο να κάνουν Τέχνη έστω και αν ξυπνούσαν στις 6 το πρωί για να μοιράσουν γράμματα ή για να συντονίσουν το έργο ενός τεράστιου οργανισμού όπως είναι τα ΕΛΤΑ.
Σχεδόν όλα έγιναν με δυνάμεις της ομάδας κάτω από ένα όραμα, του οποίου ανέλαβα την ευθύνη, αποδελτιώνοντας την σημειολογία αυτού του σπουδαίου έργου του Μπέρτολτ Μπρεχτ. Δουλέψαμε με επαγγελματισμό και δεν αφήσαμε τίποτε να πάει στην τύχη…

Οι ευχαριστίες μου σε συνεργάτες και τους ηθοποιούς θα υπάρξουν αναλυτικά κάποια στιγμή μόλις ετοιμαστεί το πρόγραμμα από το Πολιτιστικό Κέντρο που οργανώνει με επαγγελματική ακρίβεια τέτοιες παραγωγές.
Προς το παρόν βρισκόμαστε αυτές τις τελευταίες ημέρες, όλοι μας κάτω από το τρίπτυχο πρόσταγμα που χρειάζεται το θέατρο, με τις ίδιες (;) δύσκολες λέξεις: δουλειά, δουλειά, δουλειά!

Επεξήγηση του ερωτηματικού: (;)
Δουλειά προς τον Λογικό Νου μου, δουλειά προς το συναίσθημά μου και υποχρεωτικά δουλειά "προς" και "με" τους άλλους, με τους οποίους μοιραζόμαστε την συν-χώρεση της θεατρικής ιερουργίας.

Εγκεφαλικά απορρίγματα στα παζάρια της «γνώσης»

-Καλό είναι, να το πάρει η κυρία … είναι ψυχολογικό θα της αρέσει…

Πάντα μου άρεσε, έστω και σπάνια, να πηγαίνω στα υπαίθρια παζάρια και να παρακολουθώ την πρωτόλεια αγωνία των εκφράσεων στο βλέμμα και το πρόσωπο των ανθρώπων πίσω από πραμάτειες που δεν με ενδιέφεραν. Ένα μικρό σταμάτημα του βηματισμού μου στο κάλεσμα του πλανόδιου έμπορα, ήταν αρκετό για να ξεκινήσει μια ραγιάδικη μονομερής επικοινωνία με μόνο στόχο το κέρδος.

Κάπως έτσι σταμάτησα σήμερα, σε ένα πάγκο με αραδιασμένα όμοια βιβλία πάνω του. Φυσικά, γύρισα ευγενικά το κεφάλι μου στο κάλεσμα της κυρίας που είχε την ευθύνη της πραμάτειας πίσω από αυτόν. Σχεδόν αμέσως κατάλαβα ότι το κάλεσμα του ενδιαφέροντος της ξανθής ταλαιπωρημένης μεσήλικης, πλην μπουκλοχτενισμένης πωλήτριας, αφορούσε μεν εμένα ως αγοραστή, όμως το πραγματικό ενδιαφέρον της, στόχευε στην κοπέλα που βάδιζε μαζί μου, ψάχνοντας να την πείσει πως το εμπόρευμά της είναι απαραίτητο για την μόρφωσή της.

Αφού μου επανέλαβε τρεις φορές τους τίτλους των δύο βιβλίων που ήσαν αραδιασμένα μπροστά της, θέλησε να μου δώσει περισσότερα στοιχεία για το τι ακριβώς πραγματεύονται στην συγγραφική τους θεματολογία. Διεστάλη λίγο η κόρη του ματιού μου, σαν άκουσα ξαφνιασμένος τα λόγια της, που μου επεσήμαιναν πως δεν είναι για μένα ταιριαστά τα βιβλία, όσο για την κοπέλα, μια και ήσαν ρομαντικές ιστορίες. Εκείνη τη στιγμή κατάλαβα ότι όπως οι σερβιέτες αφορούν την εξυπηρέτηση αναγκών της γυναικείας φύσης και τα προφυλακτικά αντίστοιχα την εξυπηρέτηση του ανδρικού μορίου, έτσι και τα πνευματικά δημιουργήματα στο σύγχρονο μάρκετινγκ της εμπορίας των βιβλίων έχουν σεξουαλικές κατευθύνσεις.

Συνέχισα να είμαι ευγενής, αλλά συνάμα ξυπνούσε ο διαστροφικός νους μου, που ήθελε να διαπιστώσει το μέγεθος της πνευματικής ένδειας που αντίκριζα, καθώς η τύχη με είχε οδηγήσει εμπρός της. Έτσι λοιπόν, σήκωσα ένα βιβλίο και άφησα το βλέμμα μου να συγχρονιστεί σερνάμενο πάνω του, με ένα ρυθμικό ανάγνωσμα της περίληψης στο οπισθόφυλλο. Όση ώρα λειτουργούσα ως εμψυχωτής του ενδιαφέροντος της κοπέλας δίπλα μου, τα μάτια της πωλήτριας ήσαν στραμμένα με ευλάβεια στο σιγοδιάβασμά μου. Μόλις τελείωσα, πριν προλάβω να πάρω μια ανάσα από την τελευταία τελεία του λόγου μου, ακούστηκε για μια ακόμη φορά η παραίνεση της πωλήτριας: «είναι πολύ ωραία ιστορία κυρία », περιμένοντας με αγωνία να εκστομίσει η κοπέλα δίπλα μου, την πολυπόθητη έκφραση των πάγκων στα παζάρια: «θα το πάρω». Αντί αυτού πήρα το σοβαρό μου ύφος και με θράσος που δεν σέβεται τίποτε γύρω του, δήλωσα προς την πωλήτρια ότι ήταν κρίμα που δεν μπορεί να διαβάσει τέτοια ποιότητα πλοκής, αλλά δεν φταίει η ίδια, μια και είναι αγράμματη γιατί δεν έχει πάει σχολείο.

Ω του θαύματος! Στην συνέχεια της παγκο-συνομιλίας, διαπίστωσα πρακτικά αυτό που λέμε, ότι οι ανεπεξέργαστοι (και όχι μόνο) άνθρωποι δεν ακούν τους άλλους, αλλά μιλούν μόνο για τις ανάγκες των στόχων τους. Η ξανθή κυρία δεν είχε ακούσει καθόλου το λόγο μου, ούτε είχε εκπλαγεί στο παραμικρό από την σκληρή πληροφορία που της είχα αναφέρει. Μα, ούτε μειδίασε θεωρώντας ως ένα αστείο την έκφρασή μου για την κυρία της παρέας μου. Άντ’ αυτού, παρέμεινε σκληροπυρηνικός παρακμιακός οπαδός της ανάγκης της, επαναλαμβάνοντας τώρα προς την ίδια : «Να το πάρετε είναι καλή ιστορία έχει ψυχολογικά». Δαγκώθηκα για να μην αφήσω το γέλιο να ξεφύγει από τα χείλη μου, ενώ αντίστοιχο μορφασμό παρατήρησα να διαθέτει στο ευγενικά στραμμένο κεφάλι της κοπέλας δίπλα μου.
Μόλις είχα μάθει μια καινούργια ασθένεια εκτός από τα λεγόμενα «μητρικά» των απρόσεκτων γυναικών που εκτίθενται στο κρύο. Τώρα έμαθα πως υπάρχουν και τα «ψυχολογικά» που τα παθαίνουν οι ιστορίες που πωλούνται προς κατανάλωση στους παζαρτζήδες πελάτες.

Πήρα άλλη μια βαθιά ανάσα, μιλώντας με σοβαρό τόνο, λέγοντας ότι εγώ διαβάζω πολύ, μα όχι ακριβώς τέτοιες ρομαντικές ιστορίες, αλλά την αρχαία γραμματεία που με ενδιαφέρει. Σχεδόν αμέσως για να μη νιώσει άσχημα, συμπλήρωσα ότι και αυτά τα συγγραφικά πονήματα είναι ενδιαφέροντα και ότι καταλαβαίνω πως πραγματεύονται θέματα ανθρωπίνων σχέσεων. Μια κατάφαση στο νεύμα της συνομιλήτριας συνοδεύτηκε με την επανάληψη της λέξης «ψυχολογικά». Δεν άντεξα ο δόλιος και έδωσα ακόμη πιο μεγάλη συσχέτιση της αρχαίας γραμματείας με τον όνθο της γραφής που μου πουλούσε, λέγοντας:
- Ναι, ψυχολογικά, όπως ας πούμε έχει μέσα του ο Οιδίπους Τύραννος του Σοφοκλή.

Η συνέχεια της απάντησης ήταν ταχέως πίπτων κέραμος στο κεφάλι μου:
«όχι ακριβώς έτσι …, διαφορετικά…»
Η πωλήτρια νόμιζε ότι η γραφή του εκτρώματος που πουλούσε, είχε ισάξια, αλλά ίσως διαφορετική γραφή με το έργο που της ανέφερα. Μετάνιωσα βέβαια που δεν την παραπλάνησα λέγοντας πως το έργο ανήκει στον Ευριπίδη ή στον Αισχύλο, για να απολαύσει ο απαίσιος χαρακτήρας μου την συμφωνία της άγνοιας που φαντάστηκα ότι διαθέτει.

Ανέφερα δυο τρεις ανούσιες κουβέντες αποχωρισμού από τον χώρο της και με ταχύ βήμα απομακρύνθηκα με την παρέα μου από τον προκρούστειο πάγκο, που πάνω του ασελγούσε το εγκεφαλικό απόρριγμα της πωλήτριας, νεκροανατέμνοντας το σπουδαίο επίρρημα του «συγγράφειν».

Μόλις έφυγα είχα τύψεις για την συμπεριφορά μου στην πωλήτρια. Σκέφτηκα πόσο άσχημο είναι άνθρωποι που γνωρίζουν λίγα περισσότερα πράγματα έναντι άλλων, να νομίζουν ότι είναι σπουδαίοι και να λειτουργούν την  ειρωνεία τους.  Επίσης συλλογίστηκα, ότι ο «άνθρωπος» δεν πρέπει ποτέ να απαξιώνεται και να γίνεται αντικείμενο εμπαιγμού, μια και δικαιούται να έχει άγνοια και εξελικτική πορεία στη σκέψη του.
Μου έφυγαν όμως στη στιγμή οι τύψεις, όταν έφερα στο μυαλό μου την εικόνα της ξανθής κυρίας. Ήμουν σίγουρος ότι η αίσθηση που είχε για τον εαυτό της ήταν πως ανήκε στους ξεχωριστούς!
Τώρα είμαι σίγουρος πως   οι αντιλήψεις που εμφορούνται κάποιοι άνθρωποι, για τον εαυτό τους,  και νομίζουν ότι είναι ξεχωριστοί, ψηλότερα από τους άλλους,  ποιοτικά διαφοροποιημένοι από το σύνολο των ανθρώπων που απαρτίζουν την κοινωνία, χρειάζονται λιώσιμο με τα αιχμηρότερα εργαλεία που διαθέτει ο λόγος μας.

Η έπαρση θέλει χαστούκι γιατί γεννά αρρωστημένες συμπεριφορές που οργανώνουν τον φασισμό της σκέψης και εμφανίζουν την παθογένεια της αμόρφωτης εποχής μας ως κυρίαρχη πλειονότητα, που νομίζει ότι οφείλει να ηγείται θέσεων, απόψεων και πρακτικών στην καθημερινότητα της ζωής μας.

Α!!! Ξέχασα να σας αναφέρω, χωρίς να έχουν σημασία τα ονόματα, ότι το «παζάρι» αφορούσε ένα σούπερ μάρκετ, και η μπουκλοχτενισμένη ταλαίπωρη πωλήτρια, ήταν η συγγραφέας των βιβλίων που αγωνιούσε να πουλήσει προς την «αγράμματη» παρέα μου.

Ευθύνη σε αυτή την κατάντια, έχουν και οι αναγνώστες, που νομιμοποιούν την ανύπαρκτη τέχνη που εξαντλείται σε εκφράσεις τύπου «το θεληματικό πηγούνι του…» και περιλαμβάνουν στην πλοκή τους λογοπλοκίες από σεξ, βία, αίμα και φυσικά απωθημένες εμμονές γελοίων ηρώων.

Αυτή την γραφή, δυστυχώς, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, την έχουν ονομάσει στο σύνολό τους οι αγοραστές και οι πωλητές των συγγραφικών πάγκων, «σύγχρονο μυθιστόρημα».

Τέλος μεγάλη ευθύνη έχουν και οι εκδοτικοί οίκοι, που η αξία τους εξαντλείται στην εκμετάλλευση των ανόητων, που πιστεύουν ότι είναι συγγραφείς και διαθέτουν φίλους και γνωστούς που αγοράζουν τα πνευματικά εξαμβλώματα που φτιάχνουν.

Κάποτε πρέπει να μιλάμε στα ίσια και να μη γλείφουμε τις έδρες που αφοδεύουν περιττώματα, γιατί αν δεν το ξέρουμε, οφείλουμε να το μάθουμε, πως αυτή η λειτουργία χαλά την αναπνοή που τελικά μυρίζει αναλόγως της συνήθειας που έχει η γλώσσα.

Κ.Ζ

Ποζάροντας με τρεις ηθοποιούς

Στιγμές σαν κι αυτή, χαίρομαι που βρίσκομαι παρέα με τρεις φιγούρες που μόλις ολοκλήρωσα την κατασκευή τους. Δεν ξέρω αν είμαστε τελικά τέσσερις οι φιγούρες που ποζάρουμε. Ποιος μπορεί να μας πει με σιγουριά ότι δεν έχουν ψυχή οι εικόνες της παρέας μου; Άλλωστε θα αποκτήσουν σύντομα ψυχή στο θέατρο, στην παράσταση που ετοιμάζουμε για τον καλό άνθρωπο του Σετσουάν. Θα μπορούσαν ίσως, να είναι άτομα που διαφημίζονται γύρω μας για το ιδιαίτερο προσόν που έχουν, που δεν είναι άλλο από το να «λάμπουν» ως προβεβλημένα… Προς το παρόν είναι τρεις φιγούρες. Ζωή και ρόλους θα πάρουν μέσα από τους άξιους ηθοποιούς που θα τις ζωντανέψουν και τους θεατές που θα αποδεχτούν άδολα αυτό το ταξίδι στα βάθη της ψυχής τους… Το κείμενο που είναι το τρίτο συστατικό του θεάτρου, σίγουρα είναι σπουδαίο αφού ανήκει στον Μπέρτολτ Μπρεχτ.

Εκείνος και Εκείνος

Την χρονιά που αγόραζα τον δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου «Βρώμικο ψωμί» τρέχοντας στη συνέχεια με αγωνία να τον βάλω να γυρίζει στην πλάκα του φορητού πικάπ με τις τριάντα τρεις στροφές, στην Ελλάδα, ο Κώστας Μουρσελάς έγραφε για την τηλεόραση τα κείμενα μιας θρυλικής σειράς με τίτλο «Εκείνος και Εκείνος». Ήταν ο πέμπτος χρόνος διακυβέρνησης των συνταγματαρχών της Χούντας. Θα τολμούσα να πω για την αισθητική αντίληψη της εποχής, ότι η βία τότε είχε και μια αθώα πλευρά, λόγω της αμορφωσιάς των κυβερνώντων.

Ένεκα λοιπόν αυτής της πνευματικής υστέρησης, κάποια κείμενα όπως αυτό του Κώστα Μουρσελά, διέφευγαν της προσοχής των λογοκριτών και έτσι έφταναν σε αυτούς που μπορούσαν να αποκωδικοποιήσουν την αγωνία για ελευθερία από τον «γύψο» της εποχής. Με αυτό τον τρόπο λοιπόν, εισχώρησε στο κυβερνητικό τότε Εθνικό Ίδρυμα Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης, την τότε ΕΙΡΤ, ένα απίθανο δίδυμο ηθοποιών που ανέλαβε να ερμηνεύσει σε ασπρόμαυρη οθόνη το λόγο του συγγραφέα. Ο Βασίλης Διαμαντόπουλος και ο Γιώργος Μιχαλακόπουλος, άφησαν το ταλέντο τους να δημιουργήσει κάτι ανεπανάληπτο, που όσοι το αποκωδικοποιούσαν δεν πίστευαν στα μάτια και τα αυτιά τους…

Δυστυχώς όμως αυτές οι δημιουργίες των τηλεοπτικών επεισοδίων, δεν σώθηκαν από την λαίλαπα της ανθρώπινης βλακείας, μιας και κατά την δεκαετία του ’80 σβήστηκαν από τις μαγνητοταινίες που φυλάγονταν ως αρχείο των εκπομπών. Ο υπηρεσιακός λόγος του κανιβαλισμού, ήταν ότι χρειάζονταν ταινίες για να γράψουν ποδοσφαιρικούς αγώνες οι τότε υπάλληλοι της τηλεόρασης. Λυπάμαι, αλλά ποτέ δεν μάθαμε ένα όνομα υπευθύνου, ώστε να ξέρουμε που οφείλουμε να στέλνουμε το ανάθεμα της τύχης ενός λαού που έχει γεμίσει ηλιθίους και συνεχίζει μέχρι σήμερα να καμαρώνει.

Αφορμή των παραπάνω σκέψεων, αποτέλεσε η θεατρική παράσταση που παρακολούθησα στον Πολυχώρο Τέχνης Αλεξάνδρεια, στην πλατεία Αμερικής. Το ζωντάνεμα των δύο ηρώων, του Λουκά και του Σόλωνα, ανέλαβε να πραγματοποιήσει με επιτυχία ο σκηνοθέτης Νίκος Σακαλίδης.

Τους απαιτητικούς ρόλους των δύο πρωταγωνιστών, ενσαρκώνουν οι εξαίρετοι ηθοποιοί Βασίλης Βλάχος και Γιάννης Κρανάς. Δύο μικρότερους αλλά απαιτητικούς σε υποκριτική τέχνη ρόλους που ξεκουράζουν την σκέψη μας από τον βαθύ λόγο του συγγραφέα, τους υποδύθηκαν με επιτυχία κατά την παράσταση που παρακολούθησα, η Κατερίνα Σουβλή και η Δέσποινα Πόγκα. Το σκηνικό απέριττο ταιριαστό με το λόγο του έργου, μαζί με τα κοστούμια, υπογράφει η Αφροδίτη Κουτσουδάκη.

Εκείνος και Εκείνος… Ερωτήματα ζωής που σε ένα υψηλής αισθητικής πικρό χιούμορ, φέρνουν τον καθρέφτη της ψευδό-εικόνας μας σε πρώτο πλάνο.

Αυτές οι θεατρικές προτάσεις με χαροποιούν, γιατί συντηρούν το «καλό» θέατρο. Άλλωστε έχουμε ανάγκη την ψυχαγωγία αυτών των παραστάσεων, απέναντι στην κατά κόρον προσφερόμενη διασκέδαση χαμηλής ποιότητας.

Υ.Γ Στοιχεία παράστασης : http://www.athinorama.gr/theatre/performance.aspx?id=10042376 

Λευτεριά από τον φασισμό της χειραφέτησης

Ενώ διαβάζεις την πρώτη πρόταση αυτού το άρθρου, περιμένεις αναγνώστη μου να διαβλέψεις ποια σημαία αντίστασης υπάρχει από τον γράφοντα, ώστε να ταχθείς ή να εναντιωθείς ικανοποιώντας το «Εγώ» σου. Ψέματα;
Αν δεν το παραδεχθείς σίγουρα κοροϊδεύεις τον εαυτό σου. Σαν θελήσεις να είσαι πιο ειλικρινής σε σχέση με τον απατεωνίσκο της σκέψης που κρύβεις μέσα σου, τα πράγματα ίσως να γίνουν πολύ καλύτερα για την επιζητούμενη λευτεριά από την ομηρία της σκέψης, κάνοντας πιο συνειδητή τη ζωή σου.
Ψέματα θα σκέφτεσαι πάντα, αλλά δεν θα τα πιστεύεις ως αλήθεια!
Από τότε που προσπαθούσα να οργανώσω την πολιτική, ηθική και κοινωνική εποπτεία μου, πάνω στις νεανικές σκέψεις της φοιτητικής μου περιόδου, είχα διαπιστώσει την ύπαρξη κινημάτων που στόχευαν στην απελευθέρωση του ατόμου από τις στρεβλές δομές της συντηρητικής ιστορικά κοινωνίας.
Κάπως έτσι θυμάμαι τις κοινωνικο-πολιτικές αναλύσεις, που τις γεννούσε η εποχή της πολυδιασπασμένης αριστερής φλυαρίας, κατά την δεκαετία του ’80. Σέβομαι το παρελθόν και είμαι σίγουρος ότι όλα είχαν το λόγο τους να γίνονται μ’ αυτόν τον τρόπο, αρκεί να μη μένουμε σ’ αυτό αγιοποιώντας το, χωρίς κρίση σήμερα.

Αφορμή της σημερινής γραφής μου όμως, είναι μια είδηση που διάβασα για ένα κίνημα, που στοχεύει στον επαναπροσδιορισμό των ανθρώπινων και οικογενειακών σχέσεων, προσθέτοντας μια ταυτότητα κατά του ρατσισμού. Δεν κατανόησα την ακροστιχίδα των αρκτικόλεξων που το χαρακτηρίζουν, αλλά ίσως δεν ενδιαφέρει και πολύ ο «τίτλος» τους νεοέλληνες για να συνταχθούν με αυτόν και να εκτονώσουν το επαναστατικό τους μένος.
Συνέπεια της νέας αυτής κινηματικής δράσης, θυμήθηκα το βιβλίο που είχα αγοράσει το 1977 με τίτλο «ανοιχτός γάμος» των εκδόσεων Γλάρος των Νένα ο’ Νέϊλ και Τζώρζ ο’ Νέϊλ. Όπως σημείωνε ο εκδότης, είχε κινηματική δράση και τότε σε Αμερική και Ευρώπη το περιεχόμενο των ιδεών του συγγραφικού ζεύγους.
Θυμάμαι τις διευρύνσεις της νοητικής και συναισθηματικής μου συγκρότησης εκείνη την εποχή, σαν διάβαζα το εν λόγω βιβλίο. Θυμάμαι ακόμα πως ανέλυε την κατανόηση που οφείλει να έχει ένα άντρας όταν του περιγράφει με λεπτομέρεια τις εξωσυζυγικές εμπειρίες η γυναίκα του και βέβαια το αντίθετο όταν εκείνη γινόταν κοινωνός των ηδονών του.

Θέτω ως απορία το ερώτημα:
Μήπως όλο το καταπιεστικό σύστημα μιας φαλλοκρατικής ομοφοβικής κοινωνίας του παρελθόντος είναι φασισμός χειραφέτησης ίδιος με τις σύγχρονες κινηματικές αντιδράσεις που αντιστρατεύονται προς την αντίθετη κατεύθυνση τις παλαιές ιδέες κάνοντας αυτοσκοπό την αντίθεσή τους.;
Νέος τότε, είχα σκεφτεί ότι, η ανόητη σκέψη μιας χούντας μου τραβούσε το χέρι δεξιά, ένας άλλος παρωχημένος κόσμος νεωτεριστικής σκέψης, μου τραβούσε το άλλο με ισοδύναμη μανία προς τα αριστερά. Αποτέλεσμα ήταν να βρίσκομαι έτοιμος προς διαμελισμό και ακίνητος στην ίδια θέση.
Μην σκεφθεί κανένας, ότι διαλέγουμε με ποιους πάμε και ποιους αφήνουμε, γιατί χουντικές συμπεριφορές έχουν οι λεγόμενοι προοδευτικοί και αριστερές ευαισθησίες οι συντηρητικοί... Λυπάμαι αλλά έχω ανακαλύψει χρόνια τώρα, ότι ο κόσμος δυστυχώς δεν είναι ασπρόμαυρος, αλλά χρωματικά λερωμένος.
Κανένας λοιπόν τότε "καθοδηγητής" δεν μου έδωσε την πληροφορία, ότι υπάρχει και άλλη κίνηση εκτός από αριστερά και δεξιά. Ίσως γιατί το "καθοδηγώ" όπως και το «χειραγωγώ», δεν έχει καμιά σχέση με το «ανυψώνομαι» για να δω τον κόσμο από ψηλά. Στους θυμικούς απολογισμούς των ανθρώπων, για την χειραγώγηση φταίνε πάντα οι άλλοι, ενώ για την ανύψωσή μας οφείλουμε να έχουμε ευθύνη ατομικά. Συνήθως έχουμε έτοιμη τη φράση... "Δεν με άφησαν...".

Όπως και να το κάνουμε είναι πιο δύσκολο να ταλαιπωρούμε τον εαυτό μας.
Καλύτερα να αναθεματίζουμε τους άλλους παρά να αναλαμβάνουμε την ευθύνη.

Τελικά αν ψάξουμε στους αντιπάλους ομοφοβικούς και απελευθερωμένους, εποπτεία των σκέψεών τους  ποια κατηγορία θέσης νομίζετε ότι έχει ασχοληθεί με το ερώτημα «τι είναι ο άνθρωπος»; Στην πλειονότητα των ατόμων που αντιμάχονται με μανία τις απόψεις τους, θα διαπιστώσουμε ανυπαρξία γνώσης ακόμα και του ερωτήματος. Οι λίγες εξαιρέσεις επιβεβαιώνουν τον κανόνα, που φυσικά δεν ανήκουν στις τάξεις των φανατισμένα αντιμαχόμενων απόψεων.
Να μια διαφορά της σημερινής φτώχειας από την «σκέψη» της Ελληνικής γραμματείας.

Έχω ενημερωθεί για παρελάσεις σεξιστικού τύπου από ανθρώπους που επιλέγουν να είναι ομοφυλόφιλοι, και προκαλούν με τις ενέργειές τους την χυδαία απαξίωσή τους από τους "διαφορετικούς" που νομίζουν ότι είναι τίτλος ζωής να είσαι ετερόφυλος.
Κανένας δεν ρωτά ποια είναι η σκέψη αυτών που λικνίζονται φιλήδονα και προκλητικά στις διαδηλώσεις "αντί-ρατσισμού", μα ούτε και των υπολοίπων που δηλώνουν απέχθεια στην ομοφυλοφιλία.
Αν προσέξουμε, θα παρατηρήσουμε μια ομοιότητα στις σκέψεις των εκάστοτε οπαδών, που την μια εκτονώνονται στα θέματα σεξιστικών παρελάσεων, την επομένη στα γήπεδα, κάποια άλλη φορά στις πολιτικές και κοινωνικές αντιπαραθέσεις εντός και εκτός της χώρας τους.
Οι αντιθέσεις, αποτελούν το ίδιο νόμισμα με δυο πλευρές. Ένα ακριβό νόμισμα, στα χέρια του χρηματιστή που παίζει για δική του ευζωία με τις υπάρξεις των ανόητων.

Ο φασισμός, ως ερμηνεία συσπείρωσης ομοίων συμφερόντων, είναι αναγκαίος για να λειτουργήσει η κάθε μάχη. Ο Δικαιόπολις του Αριστοφάνη όμως σπάει τη σύμβαση αυτή ζητώντας μια ευκαιρία για ατομική ευημερία από τους τότε πολεμόχαρους της εποχής του. Τρίτη επιλογή στην οπαδοποιημένη σκέψη δεν μπορούμε να αποκτήσουμε εύκολα. Αυτή η διαφορετική επιλογή ίσως να είναι η μοναδική ευκαιρία να πετύχουμε την λευτεριά μας από το αιώνιο δίπολο των ηθών που προωθούν οι εποχές. Ψάξτε τα δίπολα της καθημερινότητας μας, καθώς και της διαδρομής της ιστορίας του ανθρώπινου γένους και θα έχετε το χάρτη της ομηρίας που δεν επιτρέπει την εξέλιξη στην αποδοχή του διαφορετικού. 

Αν περιμένουμε πως θα αποτινάξουμε τη χειραγώγηση της ζωής μας αλλάζοντας τους άλλους, δεν πρόκειται να ξυπνήσουμε ποτέ. Ο πιο δεσμευμένος με αξίες και περιορισμούς, είναι ο ουσιαστικά αναρχικός Νους, γιατί δεν χρειάζεται να του επιβάλλουν τους όρους σεβασμού που λειτουργεί απέναντι στο υπέροχο ταξίδι που λέγεται Ζωή! Πρακτικά όμως οι άνοες, είναι χρήσιμοι σε κοινωνίες που αρέσκονται στις προμετωπίδες με αριστερή, δεξιά, ομοφυλόφιλη ή αντρουά σκέψη… 

Έτσι δεν είναι;

Σημείωση:
Η φωτογραφία είναι δανεισμένη από το χώρο:
http://variety.com/2015/film/news/game-of-thrones-to-hit-imax-screens-1201393367/

Θεόδωρος Έξαρχος "Το οδοιπορικό ενός ηθοποιού"

21 Φεβρουαρίου 2015

Μου αρέσει να διαβάζω σκέψεις ανθρώπων που υπηρέτησαν το θέατρο, ψάχνοντας με αυτόν τον τρόπο, τις αντιστοιχίες και τις αποκλίσεις τους με το παρόν μας, ιχνηλατώντας το ήθος των εποχών. Κάπως έτσι φυλλομέτρησα διαβάζοντας την αυτοβιογραφία του αείμνηστου ηθοποιού Θεόδωρου Έξαρχου, που είχε εκδώσει το έτος 1998. Οι σελίδες έκρυβαν μέσα στα γραμματικά σύμβολά τους, ένα λόγο ευθύ αλλά και ευγενικό συνάμα, που αγωνιούσε να «πει» χωρίς να προκαλέσει τις αλήθειες που βίωσε από την πολύχρονη πορεία του ο συγγραφέας στο χώρο του θεάματος. Από τη ζωή έφυγε στις αρχές Μαίου του 2009, έχοντας διανύσει μετά την έκδοση του βιβλίου του μια δύσκολη δεκαετία που οφείλονταν κυρίως στο οδικό ατύχημα που υπέστη ο γιος του Δημήτρης, ταλαντούχος υπηρέτης του Θεάτρου από την θέση του σκηνοθέτη. Η δύσκολη αναπηρία του παιδιού του, άφησε την στοχαστική μελαγχολία της τραγωδίας στα μάτια του. Από το καλοκαίρι του 2012 έκλεισε αυτός το κύκλος πόνου, με την αναχώρηση του άτυχου Δημήτρη από την κατάσταση που κατ’ έθιμον ονομάζουμε ζωή. Η μνήμη είναι πάντα λυτρωτική και κάπως έτσι αφήνω μικρά στίγματά της σε αυτό τον ηλεκτρονικό χώρο.
Διάλεξα λοιπόν να αναρτήσω ένα μικρό κεφάλαιο δύο σελίδων από το βιβλίο του Θεόδωρου Έξαρχου, που τιτλοφορείται «Το οδοιπορικό ενός ηθοποιού» των εκδόσεων Δωδώνη.
Η επικεφαλίδα του κεφαλαίου έχει τον τίτλο: Ένας αισιόδοξος επίλογος.
Γράφει λοιπόν ο συγγραφέας:

Κι όμως στην Ελλάδα υπάρχει ένα γόνιμο έμψυχο υλικό στο χώρο της Τέχνης. Αυτή είναι η αισιόδοξη πεποίθησή μου. Ποια κατάρα μας δέρνει κι αυτό το υλικό δεν μπορεί να συγκροτηθεί για να προωθήσει ένα ανώτερο πολιτιστικό επίπεδο; Πρώτα – πρώτα ευθύνονται οι θεσμικές δομές, η αδράνεια και η ολιγωρία της Πολιτείας, η έλλειψη φαντασίας και βούλησης των εκάστοτε αρμοδίων. Κι ακόμα ευθυνόμαστε εμείς οι ίδιοι. Σκορπισμένοι και διασπασμένοι σε χίλια κομμάτια, αρκούμαστε στις σποραδικές ατομικές επιτεύξεις και δεν εντάσσουμε εύκολα τον εαυτό μας σ’ ένα κοινό όραμα κι έναν κοινό αγώνα μιας πολιτιστικής ανόρθωσης της χώρας μας. Οι εξαιρέσεις είναι ελάχιστες.
Υπάρχει όμως και μια βαθύτερη κακοδαιμονία. Γεμάτοι οίηση, νοσηρή καχυποψία και ενδόμυχα συμπλέγματα κατωτερότητας, είμαστε έτοιμοι κάθε στιγμή να υποβαθμίσουμε με την μεγαλύτερη ευκολία αυτό το έμψυχο υλικό που διαθέτουμε. Για να επιβεβαιώσουμε τη δική μας αξία και τη δική μας προσωπικότητα αρνιόμαστε κακόβουλα και ύπουλα την αξία των άλλων, αντλώντας από αυτή την άρνηση δύναμη υπαρξιακή. Έτσι όμως δημιουργούμε μια γενικότερη εικόνα καλλιτεχνικής αποξήρανσης, όπου δήθεν τα μόνα βλαστερά φυτά είναι κάποιοι ολίγοι και βέβαια ανάμεσα σ’ αυτούς απαραίτητα κι εμείς. Τι αφελής, αλήθεια, δικαίωση του εαυτού μας και τι ζημιά για τη συνολική συνειδητοποίηση και αξιοποίηση του καλλιτεχνικού δυναμικού της χώρας μας.
Τα συναισθήματα αυτά μα οδηγούν και σ’ έναν επαρχιωτικό θαυμασμό για ό,τι προέρχεται από το εξωτερικό. Υπέρμετρα αυστηροί για τους δικούς μας ανθρώπους, παραδεχόμαστε δουλικά χωρίς καμμία αμφισβήτηση οποιονδήποτε ξένο ηθοποιό ή σκηνοθέτη. Όταν είπα κάποτε ότι ο Κατράκης ήταν καλύτερος στον «Χορό του θανάτου» του Στρίντμπερκγκ από τον Λώρενς Ολιβιέ (έτυχε να τον δω), οι συνάδελφοι το δέχτηκαν με ειρωνικά χαμόγελα ή με εκρήξεις αποδοκιμασίας. Κι όμως, σας βεβαιώ τελείως αντικειμενικά, ότι αυτή ήταν η αλήθεια. Διευκρινίζω μάλιστα ότι ο Ολιβιέ υπήρξε και παραμένει για μένα ένα είδωλο τεράστιας ακτινοβολίας. Αυτό όμως δεν με εμποδίζει και να το συγκρίνω ή να το αμφισβητώ κάποιες φορές.
Αξίζει νομίζω να μεταφέρω εδώ κάποιες σκέψεις από ένα πρόσφατο σημείωμα της Μαρίας Κατσουνάκη στην «Καθημερινή» , με αφορμή την «εκ νέου ανάφλεξη του συμπλέγματος κατωτερότητας», όπως γράφει, με την ευκαιρία της παράστασης της «Λυσιστράτης» του Πήτερ Χόλ στην Αθήνα: «Εύκολα και ανώδυνα παραχωρούμε το προβάδισμα στους άλλους όταν πρόκειται να υποβαθμίσουμε, με αυτό τον τρόπο, την εγχώρια πολιτιστική παραγωγή. Είναι ένας επιτυχής συνδυασμός αυτοτιμωρίας και απενοχοποίησης. Κατακρίνουμε, κατά κανόνα, το καλλιτεχνικό έργο που προκύπτει από τα ελληνικά χέρια, αποδοκιμάζουμε αβασάνιστα ό,τι η δική μας σκέψη και πράξη δημιουργεί».
Ποια κατάρα λοιπόν μας δέρνει. Ποιες ανασφάλειες, ποιες κακοπιστίες ποιες ανομολόγητες εχθρότητες, ποιες διανοουμενίστικες μεμψιμοιρίες, ποιοι βλακώδεις εγωισμοί, μας εμποδίζουν να συνειδητοποιήσουμε το μέγεθος της αξίας του τεράστιου έμψυχου καλλιτεχνικού υλικού που διαθέτουμε; Θα το αντιληφθούν τουλάχιστον , κάποια φωτεινή στιγμή, οι εκάστοτε «αρμόδιοι» για να το οδηγήσουν, ενωμένο και ανανεωμένο, απαλλαγμένο από τα σαθρά στοιχεία, σε μια Πολιτιστική Ανάταση και στη δημιουργία μιας ευρύτερης Κουλτούρας; Γιατί το έμψυχο δυναμικό μας, πιστεύω ακράδαντα πως είναι η μόνη μας ελπίδα, η μόνη αισιόδοξη προοπτική για το μέλλον!
Και για να μην παρεξηγηθώ, θέλω να διευκρινίσω ότι όλ’ αυτά που είπα δε σημαίνουν ότι πρέπει να δεχόμαστε αβασάνιστα τους πάντες και τα πάντα. Φτάνει η κρίση μας να είναι καλοπροαίρετη και αντικειμενική, με πνευματική διαύγεια και καθαρή ψυχή.

Και για να κλείσω αυτό το μικρό αφιέρωμα στην σκέψη του αείμνηστου Θεόδωρου Έξαρχου, θα ήθελα να σημειώσω ότι το ζήτημα δεν λύεται με όσες ευχές κι αν κάνουμε. Η αντίστοιχη παθογένεια βρίσκεται σε κάθε δημιουργικό χώρο, ακόμα και στους βάλτους των νωχελικών δημόσιων υπηρεσιών με άτομα που διεκπεραιώνουν ράθυμα τη γραφειοκρατία στα ωράρια εργασίας τους. Είναι θέμα Παιδείας το ξεπέρασμα αυτής της παθογένειας. Αυτή την Παιδεία δεν μπορεί κανένας να μας την προσφέρει, αν δεν βάλουμε ατομικά ερωτήματα στον εαυτό μας για να εξελιχθούμε.
Ειδικά για το θέατρο, καλό είναι να αποφεύγουν οι υπηρέτες του να επαίρονται τραγουδώντας το γνωστό «Ηθοποιός σημαίνει Φως», που με υπέροχο τρόπο ερμήνευσε ο Δημήτρης Χορν. Το «γιατί», μπορείτε να το καταλάβετε καλύτερα αν διαβάσετε το βιβλίο, που περιγράφει την παθογένεια της θεατρικής εκπαίδευσης του παρελθόντος, που δυστυχώς ακολουθεί η δυσωδία της μέχρι το "σήμερα" τα όνειρα των παιδιών που εμπνέονται από τα τηλεοπτικά, κίβδηλα πρόσωπα της πολιτικής ύπνωσης που προσφέρει η βιομηχανία του θεάματος.

Κ.Ζ

Χρόνια Πολλά

Με αφορμή τον καλό άνθρωπο του Σετσουάν

Ανάρτηση άρθρου 1 Ιαν 2015

Αυτές τις μέρες, επεξεργάστηκα στον υπολογιστή τις ηχογραφήσεις της μικρής μου κόρης, που με επαγγελματικό ζήλο δέχθηκε να με βοηθήσει εκφωνώντας τις εισαγωγές των σκηνών στο έργο του Μπρεχτ «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν».

Το άκουσμα των οδηγιών, που της είχα δώσει, καθώς και το δεύτερο επίπεδο που κρύβει η αξιοποίηση μιας παιδικής φωνής, μου έφεραν την διάθεση να γράψω μερικές σκέψεις μου για αυτό το έργο και να τις μοιραστώ με τους αναγνώστες.

Στο ερώτημα αν σκηνοθετώ την παράσταση αυτή, δεν είμαι σίγουρος πως το ρήμα «σκηνοθετώ» αντιπροσωπεύει την «ματιά» που έχω για τον ορισμό τούτης της θεατρικής λειτουργίας. Στο δικό μου μυαλό η σκηνοθεσία, δεν έχει χαρακτηριστικά προσωποπαγούς ιδιότητας, που χρησιμοποιείται συνήθως ως ταυτότητα προσώπων.  Περισσότερο δόκιμος όρος, αντί της σκηνοθεσίας, νομίζω πως είναι η «διδαχή». Διδάσκουμε λοιπόν, όταν έχουμε «κάτι» να πούμε και ποτέ ως παγιωμένη ιδιότητα αναμάσησης πληροφοριών που γυρίζουν γύρω μας.

Ίσως σε μια επέκταση της σκέψης μου, τα σχολειά να έχουν κατά κανόνα «εκπαιδευτές» και σε κάποιες λαμπρές περιπτώσεις να ξεπηδούν ανάμεσά τους οι εξαίρετοι Δάσκαλοι.  Η διδαχή, είναι μια περίπλοκη διαδικασία αμφίδρομης εξέλιξης μεταξύ των συμμετεχόντων σε αυτή και σαφώς διαθέτει μυσταγωγία ερωτική. Θα έλεγα χαριτολογώντας, ότι σαν γίνει επάγγελμα και παγιωμένη λειτουργία η ερωτική προσέγγιση στη ζωή μας, τότε φοβούμαι ότι οδηγούνται σε άλλες ονομασίες αυτές οι δράσεις της ζωής μας…

Για όσους δεν γνωρίζουν την υπόθεση αυτού του σπουδαίου έργου του Γερμανού Στοχαστή, που τον απασχόλησε η γραφή του δυο χρόνια μέχρι το 1940, θα γράψω λίγα λόγια που περιγράφουν την μυθοπλασία του συγγραφέα.

Όπως λοιπόν οι μεγάλοι Έλληνες τραγικοί Ποιητές, που μετέφεραν σε θεατρικό λόγο στο θέατρο του Διονύσου της Αθήνας γεγονότα από τους μύθους οικογενειών των Μυκηνών ή της Θήβας, έτσι και ο Μπρεχτ μας ταξιδεύει σε ένα φανταστικό περιβάλλον μιας Κινεζικής επαρχίας που ονομάζεται Σετσουάν.

Ο μύθος θέλει να βρίσκονται τρεις θεοί πεζοπόροι σε αυτή την μακρινή χώρα, με στόχο ταξιδιού να βρουν καλούς ανθρώπους που τηρούν το «γράμμα» των εντολών που έχουν δώσει εδώ και δυο χιλιάδες χρόνια. Όμως δεν βρίσκουν κανένα στις περιπλανήσεις τους στις επαρχίες, ώσπου φτάνουν στο φτωχικό Σετσουάν.  Εκεί μια πόρνη θα τους δεχτεί στο κατάλυμά της για να κοιμηθούν μια και είναι κατάκοποι. Θεωρούν μπροστά στην έλλειψη φιλοξενίας των υπολοίπων μεγάλη καλοσύνη την πράξη αυτή και σε αντάλλαγμα της προσφέρουν χρήματα για να φτιάξει τη ζωή της.

Το μικρό καπνοπωλείο που αγοράζει από μια πρώην νοικάρισσα, αντί για καλύτερη ζωή της εμφανίζει ένα σωρό προβλήματα από την ασφυκτική «καλή πρόθεση» που έχουν οι γύρω άνθρωποι, προσπαθώντας να βολέψουν τον εαυτό τους και τις ανάγκες τους, εκμεταλλευόμενοι τα λίγα υπάρχοντα της τυχερής νέας επαγγελματία.

Όλοι οι χαρακτήρες που συναντούμε γύρω μας, αλλά και μέσα στη σκέψη μας, παρελαύνουν από την ζωή της Σεντέ, με αποκορύφωμα τις αλλεπάλληλες προδοσίες που υφίσταται από τον αεροπόρο που αγάπησε στη ζωή της.  Ένας κόσμος πιεστικός που διεκδικεί την ικανοποίηση της ατομικής του ανάγκης, γίνεται βρόγχος στην ηρωίδα που διάλεξε να υπηρετήσει το καλό όπως της είπαν οι Θεοί.

Σε αντιστάθμισμα της αδυναμίας της, μέσα από λεκτικό χαριτολόγημα υπόδειξης συμπεριφοράς, της  προσφέρουν μια ιδέα οι φορτικοί επισκέπτες της. 

Της προτείνουν να αποφεύγει να είναι καλή, λέγοντας πως δεν είναι δικό της το μαγαζί, αλλά ενός άλλου συγγενή. Εφευρίσκει λοιπόν και μεταμορφώνεται σε ένα υποθετικό ξάδερφο, που με την ψυχρή υπεράσπιση των συμφερόντων του,  κατορθώνει και απομακρύνει κάθε επαίτη, αλλά ακόμη  περισσότερο να μεγαλουργήσει αργότερα και επαγγελματικά. Αποκτά λοιπόν ένα καπνεργοστάσιο, εκμεταλλευόμενος τους πόθους ενός πλουσίου επιχειρηματία για την ξαδέρφη του.

Η εγκυμοσύνη όμως από την ατυχή συνεύρεσή της με τον αεροπόρο, είναι ένα επιπρόσθετο πρόβλημα στις δράσεις της ως μεταμορφωμένος ξάδερφος.

Τέλος μέσα από την εξέλιξη του μύθου, η υπόνοια του κόσμου ότι ο κραταιός ξάδερφος έχει κάνει κάποιο κακό στην Σεντέ, που όλοι την συμπαθούν γιατί τους φροντίζει με την καλοσύνη της, τον οδηγεί στο δικαστήριο προς διαλεύκανση του μυστηρίου.

Ο Μπρέχτ βάζοντας μια υπέροχη ομολογία στα χείλη του διπλού ανδρόγυνου ήρωά του, κατορθώνει να θέσει φιλοσοφικά ερωτήματα σχετικά με την ουσία της ζωής και τις περίεργες και κατά κόρον χρησιμοποιούμενες  αντιθετικές έννοιες του καλού και του κακού.

Είναι λοιπόν ένα παραμύθι, που ο καθένας μας μπορεί να το «διαβάσει» με τα μάτια των ερμηνειών που επιλέγει για τον κόσμο, την ζωή του και τις θεωρίες που εξυπηρετεί η σκέψη του. 

Για κάποιους η ουσία του έργου θα μπορούσε να είναι η πάλη του καλού και του κακού.  Ακόμη κάποιοι άλλοι θα έβλεπαν πως η ιστορία  περιγράφει την αδυναμία μας να φτιάξουμε ένα κόσμο ειρήνης και συνεργασίας και αλληλεγγύης, μέσα από τις θρησκευτικές ή πολιτικές πεποιθήσεις.

Τελικά θα μπορούσε να είναι η ουσία αυτού του μύθου, η κάθε θεωρία και σκέψη που κατοικεί φιλοσοφικά και πολιτικά στη σκέψη μας. Άλλωστε αυτό μας ζητά στο τέλος ο συγγραφέας, αποφεύγοντας να δώσει λύση στο μύθο και την προσωπική του ερμηνεία για τον κόσμο που θα ήθελε να υπάρχει.

Κράτησα λοιπόν την αίσθηση ευθύνης που προτείνει ο συγγραφέας  στην οπτική ερμηνείας του έργου, «βλέποντας» εμάς -την κοινωνία-  σαν «παιδιά». Δηλαδή θεατές που αξίζει να ερμηνεύσουμε το μύθο του και τον εαυτό μας, βλέποντας ότι μέσα από την καλή πρόθεση της ατομικής μας ιδιωτείας, παράγουμε πόνο και δυστυχία γύρω μας. 

Όταν σήκωσα το κείμενο στα χέρια μου για άλλη μια φορά, μετά από πολλαπλές αναγνώσεις, πριν ξεκινήσω το ταξίδι της ερωτικής όσμωσης με τους ηθοποιούς, έγραψα ένα υπότιτλο που συμπυκνώνει όλα όσα κρίνω ότι μου διδάσκει η γραφή του Μπρέχτ.

Έγραψα λοιπόν,  την φράση : Η ιστορία της ανθρώπινης Ανάγκης.

Εμείς οι ενήλικες, είμαστε παιδιά που έχουν ρυτίδες, βαμμένα μαλλιά, ταξιδεύουμε, ερωτευόμαστε, μισούμε και κάνουμε με απίθανη προβλεψιμότητα όλα όσα θεωρούμε νόρμες συμπεριφοράς της εποχής μας. Στην ουσία οι άνθρωποι έχουμε εκπαιδευτεί να φαινόμαστε ως μεγάλοι, αλλά στερούμαστε φιλοσοφικής παιδείας που οδηγεί το παιδί σε ενήλικα. Λειτουργούμε σαν πεισματάρικα παιδιά με λογικές και ιδεολογήματα που αλλάζουν μέσα στο λεπτό, ανάλογα το βαθμό ικανοποίησης των ατομικών συμφερόντων μας. Έτσι το «ου φονεύσεις» γίνεται συμμετοχή σε Σταυροφορίες βίας, ή αντίστοιχα το «αγάπα τον πλησίον σου», γίνεται λυσσαλέα επίθεση στον αντίπαλο που δεν μας απειλεί με άμεσο τρόπο, αλλά η εικόνα του ερμηνεύεται μέσα από ιδεολογικές αντιθέσεις.   Ο άνθρωπος που λειτουργούσε γραφειοκρατικά στο Άουσβιτς, άκουγε στο σπίτι του κλασσική μουσική, ένιωθε σίγουρα αγάπη για τα παιδιά του, και γιατί όχι, να έδινε τρυφερά χάδια στο κατοικίδιό του. Την ίδια ώρα όμως θεωρούσε «δουλειά» την εξυπηρέτηση της πρακτικής θανάτου ανθρώπων στα κρεματόρια.

Μη νομίζεις αναγνώστη μου ότι έχει διαφορά εκείνη η εποχή από την σημερινή. Ο εφοριακός υπάλληλος, ο τραπεζιτικός, ο ιδιωτικός και κάθε άλλος που στο όνομα της επιβίωσής του δέχεται να σκοτώνονται άνθρωποι από την νόρμα της πρακτικής της εργασίας του, δεν είναι λιγότερο απενοχοποιημένος από τον Γερμανό γραφειοκράτη της εποχής του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου.

Παιδιά χωρίς ψυχή είναι οι εκπαιδευμένοι άνθρωποι από τα συστήματα, έστω κι΄ αν χρησιμοποιούν λόγο ενηλίκων.

Αυτά τα κοπάδια παιδιών με μορφή ενήλικα, δημιουργούν τους παγκόσμιους πολέμους, τις κοινωνικές και οικονομικές κρίσεις, το αίμα και την βία στον Πλανήτη. Αυτές οι λογικές φτιάχνουν εξουσιαστές πάνω σε ανθρώπους, αλλά θεούς και θρησκείες, που περιλαμβάνουν στις οδηγίες πίστης τους ανεφάρμοστες εντολές. 

Ίσως το έργο να μιλά μέσα απ’ τον μύθο αυτό, για την απόσταση που έχει η γνώση των λεγόμενων προσωκρατικών φιλοσόφων, σε σχέση με την ερμηνεία του κόσμου που επέλεξε να δώσει φιλοσοφικά η Ρώμη, ο Μεσαίωνας, ο Καπιταλισμός σε όλες τις εκφάνσεις του, μέχρι το δικό μας σήμερα της προσωπικής και πολιτικής μας καθημερινότητας, στο οποίο ως ταξιδιώτες του, νιώθουμε την πτωτική ηθική πορεία ενός παράλογου πολιτισμού.

Αλλάζει ο κόσμος…

Το διαβάζω την σύγχρονη φυσική και τις εξελίξεις που δεν τολμά η κοινωνία να τις κατανοήσει στην καθημερινότητά της.  Ίσως αυτό ψυχανεμίστηκε και ο Μπρεχτ τα δύσκολα χρόνια της δεκαετίας του 1940, αφήνοντας τις σκέψεις του παρακαταθήκη στους ανθρώπους του μέλλοντος.

Αλλάζει ο κόσμος και οφείλουμε να αλλάξουμε τις ερμηνείες για ότι θεωρούμε υλικό και ότι νιώθουμε Ανάγκη.   Ένας χαμένος κόσμος της Δωρικής σκέψης, μας περιμένει ως μονόδρομος, απέναντι στο αίμα που αναπαράγουν οι «καλές προθέσεις» των συμφερόντων μας.

Περιμένουν τα νοήματα να αλλάξουν περιεχόμενο…

Όταν το «συμφέρον» αρχίσει να ερμηνεύεται ως κουβάλημα λύσης εκ του σύνεγγυς, ίσως τότε να μπορούμε να χωρούμε ο ένας στη θέση του άλλου που ζητά ικανοποίηση των αναγκών του. Μιλώ για την ουσιαστική σχέση της «συγχώρεσης» που ως νόημα έχει τόσο παρερμηνευθεί από θρησκείες και υπεροπτικούς εξουσιαστές.

Ας ονομάσουμε Τέχνη τελικά ότι μας φέρνει στα όρια της αδυναμίας μας για να δούμε πέρα από τις γνώριμες τεχνικές των βεβαιωμένων δυνατοτήτων μας.

Ας δούμε λοιπόν και το έργο αυτό πέρα από τις λογικές των αντιπαλοτήτων που γεννούν τα συστήματα. Ας ερευνήσουμε την αιτία που παράγει και νομιμοποιεί την αδυναμία μας να υπάρξουμε οι άνθρωποι μέσα από σύνθεση, ξεχνώντας το υποκριτικό καλό και κακό που εξυπηρετεί την χαμηλή κοινωνικά ή την γεμάτη με γνώσεις ιδιωτεία μας.