Προμηθέας Δεσμώτης

Το τέλος του 2013 και η αρχή του επόμενου χρόνου, υπήρξε για μένα ένα σημαντικό διάστημα πέντε και πλέον μηνών, που βρέθηκα να ταξιδεύω μέσα στον αρχαίο λόγο του Αισχύλου. Τα ενδιαφέροντά μου για την σύγχρονη επιστήμη καθώς και η αγάπη μου προς την αρχαία γραμματεία, βρήκαν έκφραση μέσα από αυτό το σπουδαίο κείμενο.
Διάφοροι προσωπικοί λόγοι, που στάθηκαν εμπόδιο να συμμετάσχω σε μια παράσταση ενσαρκώνοντας τον ρόλο του Προμηθέα, μου προσέφεραν ως αντιστάθμισμα την διαδρομή ενός ταξιδιού μέσα σ' αυτό το έργο, και κατά συνέπεια ένα συναρπαστικό ταξίδεμα κοντά στην ψυχή μου.
Έχω στον νου μου κάποια στιγμή να οδηγηθεί η μετάφραση σε παράσταση, αλλά έχω μάθει ότι για όλα όσα συμβαίνουν, οφείλουμε να εμπιστευόμαστε τις συγχρονικότητες που μας αποκαλύπτονται ως ώριμη στιγμή για να έχει ουσία η προσφορά κάθε συν-δημιουργίας. 
Παραθέτω το πλαίσιο προσέγγισης του έργου, που προλογίζει το βιβλίο του ταξιδιού μου, στον κόσμο του μεγάλου μας τραγικού Ποιητή.

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΣΚΕΨΗΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

Λέγεται πως όλα έχουν ειπωθεί από τον πολιτισμό της περιόδου που άνθισε κατά τους κλασσικούς χρόνους στην Μεσόγειο, με σκεπτόμενους μέσα από την Ελληνική γλώσσα. Πράγματι είναι αξιοθαύμαστη η εμβάθυνση της σκέψης του αρχαιοελληνικού πολιτισμού στην ουσία των παρατηρήσεων όλων των επιστημών, για την χαρακτηριστική της άνεση να επικεντρώνεται στην γενεσιουργό αιτία του κάθε επιφαινόμενου. Θα λέγαμε ότι με τον σπερματικό του λόγο, αυτός ο πολιτισμός, άγγιξε την ουσία της ίδιας της ζωής. Αντίστοιχος λόγος εκφράζεται και από τον Αισχύλο, στο θεατρικό του έργο «Προμηθέας Δεσμώτης».

Η προσωπική μου σχέση με την αρχαία γραμματεία, εκτός από το φιλοσοφικό ενδιαφέρον μου για αυτήν, εστιάζεται και στον ποιητικό λόγο, μέσα από την θεατρική ερμηνεία αρχαίων κειμένων, που τα τελευταία χρόνια λειτουργώ. Πάντα επισκεπτόμουν τα πρωτότυπα κείμενα για να αντλήσω πληροφορίες σχετικά με την αίσθηση του αρχαίου λόγου, πέρα από την μεταφραστική εκδοχή που θα ερμήνευα. Τώρα όμως, σε αυτό το κείμενο του Αισχύλου, αισθάνθηκα ώριμη την στιγμή να εκθέσω την προσέγγιση μου, στον πρωτογενή λόγο του ποιητή. Από παλιά θεωρούσα ότι το έργο «Προμηθέας Δεσμώτης» ξεχώριζε στην αρχαία γραμματεία, για δύο λόγους. Αφενός για τη δομή τοu, μιας και η Κάθαρση της Ύβρης που παράγεται μέσα από δράσεις των ηρώων απουσιάζει. Αφετέρου για την αντιπαλότητα, η οποία φεύγει από την χθόνια ζωή και μεταφέρεται με μια συμπεριφορική αντιστοιχία των θνητών, στην θεϊκή. Οι Θεοί στους διαλόγους τους, με απλό λόγο, ανταλλάσσουν υψηλά νοήματα για ζητήματα που αφορούν στις ανθρωπόμορφες φύσεις τους, καθώς και πληροφορίες Κοσμογονίας -έννοιες, που ίσως συγκαλυμμένα θέλησε να βάλει ο Αισχύλος στα χείλη της θεατρικής υπόκρισης για όσα ο ίδιος πίστευε ή και γνώριζε από την μύησή του στα Ελευσίνια Μυστήρια. Ένα σημείο δυσνόητο, από αυτά που μας αφήνει ως ίχνη πληροφοριών ο Αισχύλος, είναι και οι τρεις στίχοι που βρίσκονται στην συνέχεια της 1051 αρίθμησης, όπου ο Προμηθέας αναφέρει για τον εαυτό του πως έστω κι αν ο Ζεύς ρίξει το σώμα του “στης υλικής του ανάγκης την δύνη” στον Τάρταρο, εκείνος δεν πεθαίνει. Εδώ θα πρέπει, αν δεν θέλουμε να προσπεράσουμε χωρίς παρατήρηση την σκέψη αυτή, να την πλησιάσουμε με το φιλοσοφικό ιδεολόγημα του Παρμενίδη σχετικά με το ατρεμές ακίνητο, δηλαδή την ουσία της ζωής, που έτσι και αλλιώς αναζητεί η επιστήμη ως γενεσιουργό αιτία (;) των πάντων, και η οποία στην έκφανσή της σε ζωή που αντιλαμβανόμαστε, περιλαμβάνει την Ανάγκη ως Νόμο στην αλληλεπίδραση των πάντων γύρω μας.

Ενσκήπτοντας στο αρχαίο κείμενο και αναζητώντας την σύγχρονη προβολή των λόγων του Αισχύλου στην σημερινή σκέψη, πέρασα από αντιφατικά συναισθήματα, σε σχέση με την ελληνική γλώσσα. Αρχικά λυπήθηκα με την λεξιπενία της σημερινής σκέψης μας, που χρειάζεται λεκτικές περιφράσεις για να αποδώσει μία και μόνο αρχαία λέξη. Από την άλλη, αναθάρρεψα και χάρηκα με την ευπλαστότητα της ελληνικής γλώσσας, που όντας ζωντανή σήμερα, επιτρέπει λογοπλασίες που καλύπτουν το εννοιακό λεξικό κενό της εκπαιδευμένης γλωσσικής μας συνήθειας. Η αρχική αίσθηση για την έλλειψη λέξεων που θα αποδώσουν τα αρχαία νοήματα στην νεολληνική, τελικά ήταν φαινομενική, μιας και η ελληνική γλώσσα είναι ζωντανή και επαφίεται σε εμάς η επιλογή να καταναλώνουμε μέσω αυτής την άγνοιά μας, ή να δημιουργούμε εφαλτήρια παιδείας μέσω αυτής. Αυτή η διαπίστωση με έκανε να ακυρώσω την πρώτη περιφραστική και ποιητικά αυθαίρετη απόπειρα μεταφοράς του αρχαίου κειμένου στον σημερινό λόγο, και να ξεκινήσω ένα δεύτερο ταξίδι στο εννοιακό βάθος των λέξεων, για να υπηρετήσω με δωρική ισοστίχιση τον ποιητικό λόγο.

Μέσα από την ισοστιχισμένη πλέον απόδοση, και καθώς μαγεύτηκα από την ακριβολογία συναισθημάτων και θέσεων σκέψης που υπήρχαν στο αρχαίο κείμενο, στους διαλόγους που διαμείβονταν μεταξύ των ηρώων, διαπίστωσα ότι το φιλοσοφικό περιεχόμενο του λόγου δεν έχανε στο ελάχιστο τα στοιχεία της λαϊκής του τέχνης. Έτσι θέλησα να επικεντρωθώ, πέρα από την προφανή σαφήνεια για την παρακολούθηση των τεκταινομένων, στα νοήματα που ιχνηλατούσα κατά την μετάφραση, χωρίς να προσθέτω δικές μου αυθαίρετες εκδοχές για αυτά.

Όταν διαβάζουμε μία απόδοση ενός αρχαίου έργου σε άλλο γλωσσικό τοπίο, πίσω από τα πρωτότυπα μεταφραστικά λόγια, βρίσκεται το πρόσωπο του μεταφραστή, που λειτουργώντας ως καθρέπτης, αναπαράγει στα γραφόμενά του, τόσο την προσωπική του θεώρηση, όσο και την κοινά αντιληπτή εικόνα, για το αρχικό κείμενο. Σε αυτήν την μεταφραστική μου προσέγγιση, θέλησα να υπάρξω όσο το δυνατόν αθέατος, επιδιώκοντας την ουσιαστικότερη μεταφορά του αρχικού λόγου του Ποιητή, μιας και η καλλιέπεια των εκφράσεων που θα έδιναν αίγλη στην γραφή μου, έκρινα ότι θα ήταν καταχρηστική προς την δωρικότητα του Αισχύλειου φιλοσοφικού λόγου. Μα τούτα, θα τα διαπιστώσει ο αναγνώστης κατά την μελέτη του έργου.

Ένα ακόμα θέμα που σχετίζεται με την συνεπή μεταφραστική απόδοση, αφορά στο περιεχόμενο του αρχαίου κειμένου. Άραγε τολμάμε να διαβάσουμε τις αρχαίες λέξεις έτσι όπως τα λεξικά τις αποδίδουν; Θεωρούμε πρέπον να αποδώσουμε το μέγεθος της ανταλλαγής ειρωνείας ή ύβρεων μεταξύ των ηρώων, έτσι όπως τις διαβάζουμε στο πρωτότυπο; Μεταφέρουμε αυτό που είναι ή αυτό που θέλαμε να είναι; Οι απαντήσεις στα προηγούμενα ερωτήματα, σε ότι αφορά στο συγκεκριμένο έργο, ίσως να σχετίζονται με την ερμηνεία της σχέση μας με το θείο. Η τωρινή απορία μας, στο «πώς» μπορούσαν να μιλούν με αυτόν τον τρόπο για θεούς, για τα σημερινά δεδομένα που ο Θεός δεν είναι στο ύψος του ανθρώπου, κρίνεται βλάσφημος. Για τα δεδομένα όμως της αρχαίας Ελλάδας, που τα αγάλματα των θεών ήταν στο ύψος των ανθρώπων, αυτό που σήμερα φαίνεται αιρετικό, τότε ήταν δυνατόν να εκφραστεί δημόσια. Πράγματι είναι αξιοθαύμαστο ότι η ποιητική σκέψη, δίπλα στα ιερά των Θεών, μπορούσε να αμφισβητεί τους ίδιους τους Θεούς. Στο συγκεκριμένο κείμενο του Αισχύλου, τα λόγια του Προμηθέα εκφράζουν συχνά έντονες κατακρίσεις για την ορθοβουλία του Δία, φτάνοντας στην στιχομυθία του με τον Ερμή, [στίχος 982-983], να αναφέρει την σχέση του με τον Δία σαν μπλέξιμο με κοπριές. Μα η αμεσότητα του Αισχύλειου λόγου δεν είναι μόνο φραστική, είναι και εννοιακή. Στους διαλόγους των θεών, σύνθετες φιλοσοφικές, κοσμολογικές και εξελικτικές έννοιες, δίδονται άμεσα και γίνονται κατανοητές σε κάθε επισκέπτη της τότε Αγοράς, αποτελώντας αρχικά ερεθίσματα για αντίστοιχες σκέψεις. 

Μία ακόμα συναισθηματική αμεσότητα του αρχαίου λόγου, διαπίστωσα στα διαφοροποιημένα επιφωνήματα της Ιούς, όταν αυτή ταλαιπωρείται από τον οίστρο, το μυγοκέφαλο βογγούρι. Για να κατανοήσουμε την αφθονία των επιφωνημάτων, ιδιαίτερα για την ερμηνεία του ρόλου της Ιούς, χρειαζόμαστε πληροφορίες που αφορούν στην έκφραση της ζωικής απόγνωσης, καθώς το συγκεκριμένο έντομο κατά το τσίμπημά του αφήνει τα αυγά του στο αίμα του ζώου, που ταξιδεύουν όταν επωάζονται μέσα σε αυτό, για να γίνουν προνύμφες κάπου στη ράχη του ζώου, σκίζοντας τις σάρκες του με φρικτούς πόνους. Ως εκ τούτου, για τα διαφοροποιημένα επιφωνήματα της Ιούς, κατά την μεταφορά τους στην νεοελληνική γλώσσα, ίσως δεν είναι αρκετή η ισότονη αντιστοίχιση με το γενικόμορφο «αλίμονο», για να δώσει τις διαστάσεις των επιφωνημάτων του αρχαίου λόγου.

Στην απόδοση του αρχαίου κειμένου που επεχείρησα, τέτοιες λεπτές διαφοροποιήσεις του λόγου, συχνά με απασχόλησαν, καθόσον είχα κατά νου το μεταφραστικό αυτό έργο, εκτός του να διαβάζεται, να μπορεί και να παίζεται, μιας και στο θέατρο δεν παίζονται οι ιδέες, αλλά η ζωή που τις περιλαμβάνει. Όμως και εδώ, σε αυτή μου την επιθυμία, η ισοστίχιση του κειμένου και η ακριβής έννοια των μεταφερόμενων λέξεων, ήταν το κύριο μέλημά μου, καθώς δεν θα μπορούσα να αλλοιώσω το κείμενο, για να αποκτήσει επιπλέον περιεχόμενο, που θα ευνοούσε ίσως την θεατρική του παρουσίαση. Έτσι, λειτούργησα με κάποιες λογοπλασίες που συνταίριαζαν στην πολυπλοκότητα των εννοιών του Ποιητή κατά την μεταγραφή τους στον σύγχρονο λόγο, κρατώντας το ύφος που όριζε η πρωτογενής γραφή ως οδηγία προς τους υποκριτές που θα το αποδώσουν. Η γραμματική λειτουργία των αποστρόφων ηθελημένα καταστρατηγήθηκε σε κάποια σημεία, καθώς και ορισμένα σημεία της στίξης, για να δοθούν παύσεις των νοημάτων κατά την εκφορά του λόγου.

Ο Αισχύλος, όπως όλοι οι σπουδαίοι Ποιητές, χαρακτηρίζεται μεγάλος γιατί ανά τους αιώνες επισκεπτόμαστε τον λόγο του, ιχνηλατώντας τον πόρο στην απορία μας, για ό,τι νιώθουμε πως δεν βολεύει την ψυχή μας, που με την αρχαία ερμηνεία της λέξης της, σημαίνει και την σκέψη και το συναίσθημά μας.   

Η παρακολούθηση του Προμηθέα Δεσμώτη, έχει την δυνατότητα να ικανοποιήσει τις σκέψεις που ενδιαφέρονται για την εξέλιξη της υπόθεσης στο θεατρικό δράμα, αλλά προσφέρεται και για να δώσει ερεθίσματα για υψηλότερους συσχετισμούς σκέψης. Και όπως η φυσική επιστήμη ενσκήπτει στην Προσωκρατική φιλοσοφία αναζητώντας επαλήθευση των ερευνών της στον κβαντισμένο μικρόκοσμο, κάπως έτσι και εμείς, οφείλουμε να αναζητούμε στην αρχαία γραμματεία, τις έννοιες που θα αναδομήσουν τις υφιστάμενες λανθασμένες μας πεποιθήσεις για την ερμηνεία του Κόσμου.

Σήμερα βρισκόμαστε σε μια μεταβατική περίοδο κρίσης του παγκόσμιου πολιτισμού, που αναζητά διακαώς νέα φιλοσοφική τροφοδότηση για να δημιουργήσει ένα πιο στέρεο βιώσιμο μοντέλο για την λειτουργία του. Η δική μου αίσθηση που απορρέει από την παρατήρηση σπουδαίων σκέψεων, στο χώρο της φιλοσοφίας αλλά και των θετικών επιστημών, είναι ότι ο επαναπροσδιορισμός μας θα πρέπει να είναι σαρωτικά πατροκτόνος. Βρισκόμαστε στα πρόθυρα μιας υποχρεωτικής Τιτανομαχίας που αναβάλλουμε συνεχώς, διατηρώντας και εξωραΐζοντας σαθρές και λανθασμένες αντιλήψεις ερμηνείας του Κόσμου, φοβούμενοι την πατροκτονία των αξιών της σκέψης, που μας περιορίζουν σε πανανθρώπινους παρωχημένους θεσμούς.

Τέλος, κρίνω πως όλοι έχουμε την ανάγκη μιας καταδίωξης της σκέψης μας, μέσα από έναν αυτο-επινενοημένο οίστρο, που θα μας περιπλανήσει με εκτροπή στα δικά μας άγνωστα μέρη, για να βιώσουμε ως κατάκτηση την προσωπική μας Οδύσσεια, που σαφώς δεν συγκρίνεται με αυτήν άλλων ανθρώπων, μιας και μια σύγκριση του δικού μας ταξιδιού με άλλα ταξιδέματα γνώσης, ενδεχομένως σημαίνει πως ίσως, ποτέ δεν κόψαμε τον κάβο μας και ως πλάνητες, πλήρεις πληροφοριών, φανταστήκαμε πως ταξιδέψαμε στη γνώση.

Κώστας Ζωγραφόπουλος

Δεσμώτης ο Προμηθέας στην εποχή μας

Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε στο ιστολόγιο Δραγασιά στις

7/17/2014 

Τελευταία δεν πηγαίνω στο αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου.

Κάτι δεν με βολεύει μέσα μου... και για τούτο ευθύνεται η αντίληψη της μεταμοντέρνας εκδοχής που οι δημιουργοί πλησιάζουν τα μεγάλα κείμενα.

Όλα στα ανεβάσματα τέτοιων έργων, ξεκινούν από την ερμηνεία που έχουμε για τη ζωή και την υποκειμενική ιδέα που σχηματίζουμε για το "τι" φανταζόμαστε ότι πραγματεύεται ένα αρχαίο έργο.

Αν μου πεις "τι" κατάλαβες από ένα αρχαίο έργο, θα σου πω ποιος είσαι και πως ζεις…

Αυτό πάει και ανάποδα!

Ακούω συχνά πυκνά, ότι ο Προμηθέας Δεσμώτης του Αισχύλου, κλείνει μέσα του το κορυφαίο μήνυμα της επαναστατικότητας απέναντι στον Δία.

Κάτι τέτοιο διάβασα στο διαδίκτυο, από τις αναλύσεις, πως πραγματεύτηκε και η παράσταση που ανέβηκε στον αρχαίο χώρο από τον κύριο Έκτορα Λυγίζο. Πρόσθετα από ό,τι κατάλαβα, έδωσε και την διπλή υπόσταση των πάντων μέσα από το μοίρασμα της δυαδικότητας άντρα και γυναίκα σε ένα διάλογο παρατήρησης των παθών του ήρωα, που το εφάρμοσε ως σκηνοθετικό εύρημα ακόμη και στον ίδιο τον Προμηθέα.

Δεν είμαι εγώ που θα καταργήσω το δικαίωμα της έκφρασης και της υποκειμενικής ιδέας που έχει ο κάθε δημιουργός για την αρχαία γραμματεία.

Πληγώνομαι όμως, όταν δεν συνοδεύεται ένα έργο από μια εμπεριστατωμένη ομιλία ή γραφή ενός εκάστου που αποφασίζει να δημιουργήσει την εκδοχή ερμηνείας πάνω σε ιερές σκηνές όπως αυτής της Επιδαύρου.

Αν μας έλεγε ο κύριος Λυγίζος ή και κάθε άλλος, τι φαντάζεται ότι πραγματεύεται ο Αισχύλος στην τραγωδία αυτή και από πού το τεκμαίρει, θα ήταν καλύτερα. Αυτό όμως έχει μια σπουδαία προϋπόθεση. Θα ήθελα να μας διαβεβαίωνε ο κάθε επίδοξος ερμηνευτής των μεγάλων έργων, ότι έκατσε να διαβάσει λέξη προς λέξη το πρωτότυπο για να κατανοήσει τον αρχαίο λόγο. Η συνήθης πρακτική της τέχνης που παράγεται από θυμικά πασπαλίσματα γνώσης, είναι να ακούσουμε τον ένα και τον άλλο τι σκέφτονται για την ερμηνεία των αρχαίων κειμένων, να βάλουμε κάτω τις υπάρχουσες υποκειμενικές μεταφράσεις και κόψε ράψε να φτιάξουμε μια δική μας εκδοχή που θα είναι λίγο εκκεντρική ώστε να καταπλήξουμε τα πλήθη.

Τούτο ως σύμπτωμα, αποτελεί Ύβρη πρώτου βαθμού που ταιριάζει με την ηθική της εποχής μας, δηλαδή με το εύκολο και το τζάμπα, μέσω των οποίων οι άνθρωποι διεκδικούν το προσωπικό τους «δοξάστε με».

Αν ο κύριος Λυγίζος διάλεξε την εκδοχή να παρουσιάσει τους πάντες στο έργο ως σχολιαρόπαιδα πλησιάζοντας έτσι τα νοήματα που μας άφησε κλειδωμένα ο Αισχύλος στους στίχους του, ποιος μου εγγυάται ότι του χρόνου δεν θα παρακολουθήσουν οι «καταναλωτές» της Επιδαύρου ένα Προμηθέα που θα λειτουργεί στη σκηνή μαθήματα σεξουαλικής αγωγής με ευφάνταστες περιπτύξεις του κάμα σούτρα;

Θα ήθελα ο κάθε δημιουργός να υποδείξει το στίχο που μετέφρασε και τον έπεισε να κρίνει ότι δικαιούται να φέρει την όποια εκδοχή της πνευματικής "τσόντας" στην Επίδαυρο. Τότε θα τον ασπαστώ. Διαφορετικά θα πρέπει κάποια στιγμή να υπάρξει η λεγόμενη Θεατρική αστυνομία.

Θα μου πει κάποιος ότι το θέατρο είναι ελεύθερο απέναντι στο δικαίωμα της κάθε άποψης να εκφράζεται. Σωστός ο συλλογισμός, αλλά τότε γιατί δεν αφήνουμε και τους παιδεραστές να εκφράσουν την κλίση της σκέψης τους ελεύθερα; Ποιος είναι αυτός που ερμηνεύει την έννοια της ελευθερίας συγχέοντας την με αυτή της ασυδοσίας; Εκτός και αν νομίζουν κάποιοι ότι ο βιασμός είναι μόνο σαρκικός και δεν έχει ευθύνη το δημόσιο θέαμα στην υποκουλτούρα μιας κοινωνίας.

Επειδή συνήθως οι μεταφράσεις των μεταμοντέρνων ανθρώπων της τέχνης, παρουσιάζουν κείμενα που ταιριάζουν στην έκφραση «ότι φανεί του Λολοστεφανή», θα ήθελα αν μπορούσε να φτάσει τόσο χαμηλά όσο στέκεται η σκέψη μου και να μου έλεγε ο σκηνοθέτης, μια και λειτούργησε τον κανιβαλισμό της διασκευής στην μετάφραση του Παναγιώτη Μουλλά, τι σημαίνουν τα ακόλουθα λόγια του Αισχύλου (στίχος 1040 έως 1053) από το πρωτότυπο καθώς μιλά για τον Ερμή στο Χορό.

εἰδότι τοί μοι τάσδ᾽ ἀγγελίας
ὅδ᾽ ἐθώυξεν· πάσχειν δὲ κακῶς
ἐχθρὸν ὑπ᾽ ἐχθρῶν οὐδὲν ἀεικές.
πρὸς ταῦτ᾽ ἐπ᾽ ἐμοὶ ῥιπτέσθω μὲν
πυρὸς ἀμφήκης βόστρυχος, αἰθὴρ δ᾽
ἐρεθιζέσθω βροντῇ σφακέλῳ τ᾽
ἀγρίων ἀνέμων· χθόνα δ᾽ ἐκ πυθμένων
αὐταῖς ῥίζαις πνεῦμα κραδαίνοι,
κῦμα δὲ πόντου τραχεῖ ῥοθίῳ
συγχώσειεν τῶν οὐρανίων
ἄστρων διόδους· εἴς τε κελαινὸν
Τάρταρον ἄρδην ῥίψειε δέμας
τοὐμὸν ἀνάγκης στερραῖς δίναις·
πάντως ἐμέ γ᾽ οὐ θανατώσει.

Τώρα να περιμένω απάντηση κρίνω ότι είναι τόσο γελοίο, όσο γελοία είναι και η ηθική της λεγόμενης μεταμοντέρνας εποχής μας, που χωρίς κόπο ασχολείται με τεράστιες σκέψεις και τις χωρά κανιβαλίζοντάς τες, στο μικρό γοβάκι της ατομικής ιδιωτείας.

Συνήθως οι δημιουργοί τέτοιων εκδοχών και να διαβάσουν τις μεταφράσεις δεν μπορούν με δικά τους λόγια να περιγράψουν αυτό που διάβασαν.

Γιατί αυτό;

Μα γιατί ο Αισχύλος έβαλε νοήματα που άπτονται της Ελευσίνιας γνώσης του, που σαφώς τα προσπερνά ο εύκολος τρόπος σκέψης δίνοντας εκδοχές που φαντάζουν σπουδαίες, όπως αυτό το ιδεολόγημα του επαναστάτη ή του μαθησιακού παιχνιδιού σχολιαρόπαιδων ως μήνυμα στο έργο.  Ποιος θα διαβάσει φυσική και μαθηματικά για να σκεφτεί μέσω αυτών τι λέει ο Αισχύλος στο θέατρο;  Άλλωστε η εποχή μας ξέρει καλά τον κατακερματισμό και τα αντικείμενα σπουδών που προκύπτουν απ' αυτόν. Έτσι το κάθε ένα γνωσιακό κομμάτι τραγουδά στον σκοπό της μερικής γνώσης, ή αλλιώς θα λέγαμε της  άγνοιας επί της ολότητας που υπηρετεί.

Σιγά λοιπόν μην ήταν ο Προμηθέας Σπάρτακος!  Ή διδακτικό εύρημα για μαθησιακό παιχνίδι προσχολικής ηλικίας!

Αν και την εκδοχή του επαναστάτη, να την περιμένουμε κάποια στιγμή από την ξενόφερτη κινηματογραφική βιομηχανία της εντυπωσιακής ύπνωσης...

Αυτό που σίγουρα όμως καταφέραμε, είναι να καταστήσουμε δεσμώτη τον Προμηθέα μέσα μας και τούτο ως κατάντια ενός πολιτισμού δεν είναι λίγο!

Υ.Γ

Οι σχετικοί τόποι που με έκαναν να μιλήσω για τον δεσμώτη που τον λένε σήμερα Προμηθέα, και γιατί όχι να τον πουν αργότερα να τον πούμε και Θέμη... Άλλωστε τα υποκοριστικά πάνε και έρχονται στους παρακμιακούς πολιτισμούς...

* Μαγνητοσκοπημένο απόσπασμα : https://www.youtube.com/watch?v=qvHtNL2-OFM
* Ηλεκτρονική εφημερίδα:  http://www.protothema.gr/culture/article/395319/o-promitheas-tou-ektora-lugizou-edose-to-pneuma-tis-epohis-stin-epidauro/

Διαγωνισμός Τέχνης στο Ελλαδιστάν

Το άρθρο αναρτήθηκε στο ιστολόγιο Δραγασιά στις
6/17/2014 

Τα έφερε η μοίρα, να πάω σ’ ένα θεατρικό διαγωνισμό κάποιου πολυχώρου τέχνης, για να παρακολουθήσω την τελευταία μέρα διαγωνισμού των τεσσάρων επικρατέστερων σχημάτων, ώστε να απονεμηθούν οι βραβεύσεις από το κοινό.
Πάντοτε σαν παρακολουθώ θεατρικές δημιουργίες νέων, κάνω πολλές σκέψεις καμαρώνοντας συνάμα γι αυτούς που επιλέγουν ως μέσο επικοινωνίας των ανησυχιών της ζωής τους την τέχνη, έστω και αν υπάρχουν ελλείψεις. Κανένας δεν γεννήθηκε τέλειος και η αγάπη μας για τις Τέχνες είναι πραγματική σαν μπορούμε να δούμε την διαδικασία που παράγει πολιτισμό και όχι να καταναλώνουμε ότι μας προσφέρουν ως αδιαμφισβήτητα σπουδαίο.

Μέχρι εδώ όλα καλά… αλλά στο Ελλαδιστάν που είναι μια τριτοκοσμική χώρα παρακμής τα πράγματα έχουν πάντα την δική τους απρόβλεπτη εκδοχή…

Μετά από κάθε μονόπρακτο, στο μικρό διάλειμμα που γινόταν, ο κόσμος έβγαινε έξω από την αίθουσα για το αναγκαίο τσιγάρο του, εξοικονομώντας έτσι χρόνο οι υπεύθυνοι να διευθετήσουν το φροντιστήριο της σκηνής για τους επόμενους διαγωνιζόμενους.
Όταν παρακολουθήσαμε και το τρίτο μονόπρακτο, είπα να κάνω κι εγώ το δικό μου τσιγαράκι κι έτσι κατευθύνθηκα προς την έξοδο, όπου είχαν στήσει οι χαμογελαστές κοπέλες της διοργάνωσης μια διάφανη κάλπη πάνω σε ένα πάγκο για να συγκεντρώσουν τους ψήφους των θεατών.
Γούρλωσα από απορία τα μάτια μου σαν διαπίστωσα πως η διάφανη μικρή κάλπη ήταν σχεδόν μέχρι την μέση γεμάτη από χαρτάκια ψηφοφορίας.
Πλησίασα τις κοπέλες που συνέχιζαν να χαμογελούν και τις ρώτησα πως γίνεται ενώ δεν έχουν διαγωνιστεί όλα τα σχήματα να δέχονται ψήφους. Η ενοχική τους απάντηση, ταιριαστή με την ανευθυνότητα που διακατέχει και τον δημόσιο τομέα σαν κάνει εγκλήματα σε περιβάλλον και πολίτες, ήταν πως δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτε γιατί κάποιοι που ήθελαν να φύγουν απαιτούσαν να ψηφίσουν.
Χαμογέλασα με μια αμφιθυμία λύπης και απορίας και συμπλήρωσα μετά το «Αχ» που μου βγήκε αβίαστα, πως αν δοκίμαζαν να ζητήσουν το «γιατί» θετικής ψήφου ή την αιτιολόγηση της απόρριψης σε ότι έκριναν τέτοιοι θεατές, θα ήσαν ελάχιστοι αυτοί που θα είχαν κάτι να πουν. Ενώ συνέχιζαν εκείνες να με κοιτούν αμήχανα, συμπλήρωσα πως η πλειονότητα όσων παρακολουθούν θεάματα και συμπεριφέρονται έτσι ενώ καλούνται να δώσουν την ψήφο τους, είναι δυστυχώς κανίβαλοι.

Στο τρίτο βήμα μου ενώ προσπαθούσα να γευθώ την πικρή ρουφηξιά του τσιγάρου μου φεύγοντας από το τραπέζι της ψηφοφορίας των απολίτιστων, άκουσα μια σοβαρή φωνή από ένα κύριο που μου έλεγε πως αυτός δεν είναι κανίβαλος.
Πράγματι τον κοίταξα και προς στιγμήν συμφώνησα μέσα μου μαζί του, μια και δεν είχε κανένα κόκαλο στο κεφάλι του, ούτε αμφίεση που να παραπέμπει σε αυτό το χαρακτηρισμό. Ένας καθώς πρέπει άνθρωπος με ωραία ρούχα και ένα ξανθωπό μαλλί που αν δεν είχε σχέση με την τέχνη σίγουρα θα ήταν εγγράμματος σε κάποια θέση ιδιωτικού ή κρατικού τομέα ή ακόμη θα μπορούσε να επιβιώνει μέσα από κάποια επιχειρηματική δράση.
Δυστυχώς όμως έκανα λάθος.
Διαπίστωσα πως οι κανίβαλοι που είχα απροσδιόριστα στη σκέψη μου κατά την ώρα που τους ανέφερα στις όμορφες ψηφολέκτριες, δεν έχουν απαραίτητα την αφρικανική εμφάνιση.
Το ύφος του δικαίου που αισθάνεται ένας βλάκας, όπως μας έχει αναλύσει στο όμορφο έργο «Εγχειρίδιο βλακείας» ο ευφυής Διονύσης Χαριτόπουλος, έλαμπε στα μάτια του κυρίου. Με σοβαρό ύφος υποστήριξε ότι δεν έχει χρόνο να παραμείνει άλλο και αφού είδε τα τρία έργα έκρινε σωστό να ψηφίσει τα δύο που του άρεσαν περισσότερο.
Προσπάθησα να του εξηγήσω ότι αν δεν έχουμε χρόνο απλώς δεν ψηφίζουμε σαν δεν έχουμε παρακολουθήσει όλο το διαγωνιστικό μέρος, αλλά εστάθη αδύνατον να αλλάξει η γωνία της ματιάς του, που καμάρωνε το «σπουδαίον» της ύπαρξής του, όπως ακριβώς κάνουν σαν αγορεύουν οι πολιτικοί περιορισμένης αντίληψης των οποίων το λόγο νομιμοποιούν  οι πνευματικά σακάτηδες οπαδοί τους. Να δεις σκέφτηκα που κάποιον πολιτικό με πρόδηλο νοητικό πρόβλημα τον έχει ψηφίσει και τούτος….
Δεν είπα πολλά λόγια, μια και ήταν σίγουρος ότι είχε πράξει το σωστό και ότι η λογική του είναι απόλυτα σωστή, απορώντας με την σκέψη μου που τον προσέβαλε.
Απομακρύνθηκα με την απόδειξη ότι ο βλάκας είναι κυρίαρχο και ανίκητο Όν στην κοινωνία μας, και σιγουρεύτηκα για την ορθή σκέψη των τραγικών ποιητών μιας άλλης Ελλάδας, πως ο κόσμος δεν αλλάζει με την πειθώ αλλά με την Νέμεση…

Προφανώς είχε παρευρεθεί σ’ αυτόν τον διαγωνισμό όπως θα συνήθιζε και στις εθνικές εκλογές, με το ψηφοδέλτιο σημαδεμένο εξ υποχρεώσεως.
Κάποτε μου είχε πει ένας Ιρακινός σπουδαγμένος φωτογράφος που ήταν εργάτης στην Ελλάδα, πως όποιος προσπαθεί να πει φιλοσοφία σε βλάκες είναι ίδιος με αυτούς. Έτσι σαν καλός μαθητής της ανατολικής σκέψης, σιώπησα και δεν του ανέφερα ότι και το παιδί του σαν διαγωνίζονταν αν ήθελε να το καμαρώσει κάποτε σπουδαίο, θα έπρεπε να του εξηγήσει και να ψηφίσει ότι έκρινε καλύτερο η συνείδησή του. Αλλά αυτό ως αξία αντιβαίνει με το παλαιότερο και γιατί όχι ακόμα τωρινό βόλεμα των «δικών» μας έστω και αν υπολείπονται άλλων αξιότερων.
Αν θέλετε απόδειξη κοιτάξτε τα ονόματα των βουλευτών στο Ελλαδιστάν για να καταλάβετε πως η αντίληψη της «βασιλείας» κληρονομικώ δικαίω, ισχύει ακόμη στις υπανάπτυκτες χώρες που δυστυχώς δεν είναι λίγες στον κόσμο…
Ας πούμε πως οι θώκοι της εξουσίας καταλαμβάνονται από απογόνους του κεφαλαίου και των κυβερνητικών υπαλλήλων του, που το υπηρετούν πάππου προς πάππου, μέσω μιας κλειστής σκυταλοδρομίας.

Αποφάσισα να γράψω χωρίς στοιχεία αυτό το χρονογράφημα, σχετικά με το χώρο που διοργάνωσε αυτούς τους θεατρικούς αγώνες, γιατί δεν πιστεύω στην τιμωρία της κατηγόριας, αλλά στην νουθεσία των "λογικών" που στοχεύουν στην αριστεία της σκέψης.
Για δε τον «κανίβαλο» που χάθηκε βιαστικός στην υγρή νύχτα, δεν έχω την παραμικρή αμφιβολία πως έχει να προσφέρει σπουδαία στη ζήση του, αν διαχωρίσει τον Εαυτό του από την βλακεία που είναι εγγενής στη ζωή μας και δεν νιώθει ότι απειλείται απ’ τον διαχωρισμό αυτό.

Αυτό που με κάνει να λυπάμαι, είναι ότι δεν προσφέρονται οι συνθήκες μιας διαφορετικής παιδείας στο κάθε Ελλαδιστάν της Οικουμένης, για να ξεπεράσουμε τις βεβαιότητες που φτιάχνουν κόσμους ανταγωνιστικούς, βίαιους και ανέραστους και έτσι κάνει κύκλο η λάσπη στο βαρέλι που το γυρίζουν αδιαμόρφωτοι ψυχικά Κυβερνήτες και παρατρεχάμενοι της εκάστοτε εξουσίας…

Κ.Ζ

Υ.Γ
Την εικόνα του βλάκα την δανείστηκα από τον ακόλουθο χώρο
http://eviain.blogspot.gr/2012/09/blog-post_1706.html

Σκέψεις για το έργο «Οιδίπους Τύραννος» του Σοφοκλή

Άρθρο από το ιστολόγιο Δραγασιά που αναρτήθηκε στις
9/17/2013

Προϋπόθεση ανάγνωσης με κατανόηση -και όχι παρανόηση- του άρθρου είναι η γνώση του έργου. Σε περίπτωση που δεν το γνωρίζει κάποιος επισυνάπτω δυο παραπομπές που αφορούν στην γραπτή ανάγνωση και κατά δεύτερον στην θεατρική του παρακολούθηση. Γνωρίζω καλά επίσης, ότι στην σημερινή εποχή της «τσιμπητής» πληροφορίας σε στυλ ατάκας, τούτο ως προτροπή φαντάζει ανέκδοτο. Όμως καλόν είναι να γνωρίζουμε με την προσήκουσα αιδώ τις αφετηρίες της κρίσης μας και κάποια στιγμή να είμαστε λιγότερο λαλίστατοι και περισσότερο μελετηροί… Τούτο ως προτροπή ενδοσκόπησης αφορά και τον γράφοντα, για να μη νομίζει κάποιος πως λερώνεται το απαστράπτον Εγώ του... με αυτή την εισαγωγή. 

Κείμενο από την ύλη της Β Λυκείου

Θεατρικό

Αν θα μου ζητούσαν να περιγράψω μουσικά την ιστορία τούτη του Σοφοκλή, θα παρέπεμπα τις αισθήσεις του ερωτώντος στο έργο του Ιάννη Ξενάκη (1) στο έργο του «Συρμός». (2)

Τέτοια κείμενα, δεν ερμηνεύονται μονοδιάστατα μια και πρόκειται το συγκεκριμένο έργο για ένα μυητικό δημιούργημα ταιριαστό με εκείνα που «κατεβάζουν» τον άνθρωπο στη γνώση, σε ένα ταξίδι στις συχνότητες του Άδη που είναι και η ουσία της γνώσης, απέναντι στο παραπλανητικό «άνω-θρώσκω» ως φιλοσοφικό προσδιορισμό για το είδος μας. (3)

Ο θεατής του έργου ξεκινά από την δύσκολη σύμβαση της ακραίας κατάστασης σε μια Πόλη που τα πάντα θνήσκουν και η αγωνία είναι ήδη κορυφωμένη σε κατοίκους και Βασιλέα ψάχνοντας να βρουν μια λύση.

Το τέλος του έργου παρουσιάζει τον αποχωρούντα Οιδίποδα καταρρακωμένο ψυχικά και τυφλό μέσα στην ίδια περιρρέουσα ατμόσφαιρα σε ένα κύκλο ζωής πραγματικού χρόνου δύο ωρών. Μια ολόκληρη ζωή περνά από τα μάτια των θεατών με πραγματικούς ρυθμούς αποκαλύψεων σε ένα χρονικό πλαίσιο απειροελάχιστο.

Η ουσιώδης διαφορά βρίσκεται ότι στην αρχή του έργου υπάρχει άγνοια για τον ανθρώπινο πόνο ενώ στο τέλος μετασχηματίζεται σε συνειδητή κατάσταση.

Ίσως οι σκέψεις του Παρμενίδη (4) να υπήρχαν κάπου στο μυαλό του Σοφοκλή, γιατί δεν επικεντρώθηκε σε γραμμικές λύσεις της ανθρώπινης ανάγκης, που λατρεύουν το happy end, αλλά εστίασε στην συνείδηση και την αποδελτίωση της ίδιας της ζωής. Άλλωστε όπως έλεγε ο Παρμενίδης, δεν ενδιαφέρει από που θα ξεκινήσω γιατί πάλι στο ίδιο σημείο θα καταλήξω. (5)

Το ενδιάμεσο ταξίδι είναι όλη η ουσία της ζωής όπως μας επισήμανε σωστά ο Καβάφης ψάχνοντας την Ιθάκη του.(6) Με τα δικά του λόγια έψαξε και ο Νίκος Καζαντζάκης στην Ασκητική του την προέλευση μας από την «Άβυσσος» καθώς και την επιστροφή μας σε αυτήν, ονομάζοντας το μεσοδιάστημα ύπαρξης μας ως «Ζωή». (7)

Αρκετοί θεατράνθρωποι στο παρελθόν στάθηκαν απέναντι στο έργο με διάθεση να αναδείξουν ως ουσιαστικό διακύβευμα την λεγόμενη Οιδιπόδεια σχέση που εντόπισε ο Φρόιντ στα γραπτά του.(8) Ο Σοφοκλής όμως έχει προχωρήσει πέρα από τις αποτρόπαιες πράξεις αιμομιξίας που καταδικάζει στην πλοκή του έργου, και αναδεικνύει την Ύβρη της Ικανής Σκέψης που έχει σύμμαχο της το Εγώ και σαφώς την ωφελιμιστική ανθρώπινη πρακτική λειτουργία.  Συνεχώς επαναλαμβάνει ο Οιδίπους την αστοχία του να ορκιστεί ενώπιον των θεών για το πως θα πράξει απέναντι στον δολοφόνο του Λαΐου. Ο όρκος τον δεσμεύει και αναγνωρίζει τελικά πως όταν έβλεπε ήταν αλαζονικά τυφλός ενώ μετά τη τύφλωση παρουσιάζεται ως πεφωτισμένος πάντα στα ανθρώπινα μέτρα και τις συνθήκες που ορίζουν οι ανθρώπινες δυνατότητες.

Η όλη ιστορία του έργου εκτυλίσσεται στη Θήβα και το διπλό πρόβλημα που τίθεται προς επίλυση στο θεατή είναι η αιμομιξία με την παράλληλη πατροκτονία. Πάντοτε οι Τραγικοί διάλεγαν να βάζουν τους αγώνες της σκέψης τους σε απόμακρες καταστάσεις από την ζωή των Αθηναίων γιατί η ασφάλεια του ατομικού Εγώ καταπραϋνόταν στο θεατή. Η ουσία των πληροφοριών που του δίνονταν ως Παιδεία ήταν αρκετή και με εύκολο τρόπο λειτουργούσε ο ορισμός της τραγωδίας όπως τον έδωσε ο Αριστοτέλης :

"Έστιν ουν τραγωδία, μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω, χωρίς εκάστου των ειδών εν τοις μορίοις, δρώντων και ου δι` απαγγελίας, δι` ελέου και φόβου περαίνουσαν την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν".

(Δηλαδή η Τραγωδία είναι μίμηση πράξης σπουδαίας και τέλειας, η οποία έχει αρχή, μέση και τέλος, καθώς και κάποια έκταση, με έκφραση καλλιτεχνική χωριστά για κάθε μέρος, που εκτελείται με πρόσωπα, τα οποία δρουν πάνω στη σκηνή και δεν απαγγέλλουν απλώς και που με τη συμπάθεια του θεατή για τον ήρωα που πάσχει και το φόβο μήπως και ο ίδιος ο θεατής βρεθεί σε όμοια θέση με τον ήρωα, εξαγνίζει στην ψυχή των θεατών τα πρόσωπα που δρουν για τα σφάλματά τους)

Όλα τα φιλοσοφικά και κοινωνικά ρεύματα της παγκόσμιας σκέψης που έχουν αναπτυχθεί στους αιώνες περιλαμβάνονται σε αυτή την Τραγωδία σε σπερματικούς λόγους, τοποθετημένους στις εκφράσεις των ηρώων.

Ποιος υποτιθέμενα «αναρχοαυτόνομος» ή λάτρης των παρηκμασμένων παιδιών των λουλουδιών δεν θα μαγευόταν συνυπογράφοντας τα λόγια της Ιοκάστης που καταπραϋντικά απευθύνει στον Οιδίποδα παροτρύνοντας τον να μη φοβάται για το γάμο με την Μερόπη που νομίζει ότι είναι η μητέρα του. (9)

Του λέει λοιπόν η Ιοκάστη :

«Γιατί να φοβάται ένας άνθρωπος που η τύχη κυβερνά τη ζωή του και που για τίποτα δεν ξέρει σίγουρα από πριν ότι θα συμβεί; Το καλύτερο είναι να ζει κανείς χωρίς σχέδιο, όπως μπορεί. Κι εσύ μη φοβάσαι τις παντρειές με τη μητέρα σου γιατί πολλοί άνθρωποι μέχρι σήμερα και στα όνειρά τους πλάγιασαν με τη μητέρα τους. Αλλά όποιος δεν δίνει σημασία σ’ αυτά, πολύ άνετα περνά τη ζωή του»

Στον αντίποδα της ωφελιμιστικής χαλαρής ζωής του προηγούμενου λόγου, βάζει ο Σοφοκλής στα χείλη του Οιδίποδα μια σκέψη που την απευθύνει στον Τειρεσία καθώς προσπαθεί να τον κάνει να αποκαλύψει την προφητεία του, λέγοντας του

«… η καλύτερη υπηρεσία για έναν άνθρωπο είναι ωφελεί τους άλλους με κάθε μέσο και δύναμη που έχει»

Μα τι λέτε να συμβαίνει και τόσο τεράστιες κοσμοθεωρίες συγκρούονται μέσα σε ένα κείμενο; Ο Αλτρουισμός σήμερα στην εποχή μας θεωρείται νοητική ασθένεια και η ωφελιμιστική ανήθικη πρακτική ζει στο σκοτάδι των προθέσεων των ανθρώπων, παρουσιάζοντας ο καθένας προς τους άλλους μια επίπλαστη ηθική ανθρωποκεντρική στάση ως άλλοθι…

Γεννήματα της σημερινής παθογένειας είναι η έλλειψη από τη ζωή μας του ήθους τόσο στια αγοραίες σχέσεις της οικονομίας όσο και στην Νομοθετική εξουσία.

Το «ορκίζομαι» που ταλανίζει τον Οιδίποδα στο έργο του Σοφοκλή μοιάζει σαν ανέκδοτο στην ανήθικη συγκρότηση των ανθρώπων 2,5 χιλιάδες χρόνια μετά.

Ας μην ταλαιπωρήσουμε το μυαλό μας φανταζόμενοι πως θα ήταν η δομή της Δικαιοσύνης ή η ηθική των Πολιτικών προσώπων αν δεν είχαμε παρακμάσει τόσο πολύ…ή αν θέλετε για καλύτερη απόδοση της Ιστορίας, αν δεν ερμηνεύαμε ελλιπώς τις παρακαταθήκες της αρχαίας γραμματείας παγκόσμια.

Για κάποιον που μπορεί να παρατηρήσει τη ζωή έξω από το προσδόκιμο επιβίωσης της ατομικότητας του, θα καταλάβει ότι οι δύο ώρες του έργου που ξεκινούν από την Ύβρη απέναντι στην «Ανάγκη» και καταλήγουν στην απόδοση της Νέμεσης για να επέλθει η ισορροπία της Τίσης. Όλο το έργο λοιπόν είναι κατ’ αντιστοιχία μια μικρογραφία της αποδόμησης του νοητικού πολιτισμού μας που εκπίπτει συνεχώς και πλησιάζει η ώρα του να διαλυθεί μέσα από τις Ύβρεις που έχουν σωρευτεί.

Ο Οιδίπους αντιπαλεύει τις φανταστικές του εκδοχές για απομάκρυνσή του από την εξουσία με την ύπαρξη και μόνο του Κρέοντα ως εν δυνάμει Άρχοντας.

Μήπως το ίδιο δεν συμβαίνει στους ανθρώπους από την διεκδίκηση της θέσης σε μια απλή εταιρεία έως τα υψηλότερα αξιώματα της Πολιτειακής εξουσίας;

Η ζωή μας είναι στηριγμένη σε πλάγιες κρυφές σκέψεις που κατασκευάζουν εχθρούς και χαίρονται ή λυπούνται για τις νίκες ή τις ήττες αντίστοιχα χωρίς να έχουν την ικανότητα να λειτουργήσουν την συνύπαρξη.

Όλες λοιπόν οι εκδοχές των απόψεων στη ζωή είναι ανακατεμένες σε τούτο το έργο κάνοντας να χαμογελούν ή να συνοφρυώνονται οι άνθρωποι που επιλέγουν την μονομέρεια ερμηνείας της ζωής. Σκοπός της Τραγωδίας τούτης είναι να μας ταξιδέψει στα «δίκια» όλων των εκφάνσεων της ζωής και να βρούμε την αρμονία στην συνύπαρξη των απόψεων σε τόση δόση που να μη γίνεται το φάρμακο φαρμάκι.

Στο κέντρο του έργου βρίσκεται το δίπολο των τραγικών προσώπων που ως γιος και σύζυγος απέναντι στη μητέρα και ερωμένη αναλαμβάνουν να φέρουν σε πέρας την ολοκλήρωση του μαρτυρίου.

Ακόμα και σε αυτό το σημείο που πληρώνουν για τις επιλογές τους έστω και αν δεν γνώριζαν, ο Σοφοκλής διαλέγει με μια περίτεχνη σοφία τον τρόπο αυτοκαταστροφής τους… Η Ιοκάστη ως χθόνια ύπαρξη επιλέγει η σιωπή του αθέατου κόσμου να επιστρέψει στην ανυπαρξία ενώ ο Οιδίποδας μένει μετέωρος μεταξύ ζωής και θανάτου τυφλός χωρίς ίχνος Εγώ, για να διδάξει με τα πάθη του τις γενιές των ανθρώπων.

Ο άνδρας διδάσκει αυτοφλεγόμενος και η γυναίκα παράγει τη γνώση από την αθέατη δύναμη της…

Τεράστιες έννοιες για να τις εξαντλήσουμε με μικρές προτάσεις που προκύπτουν από την σημερινή (λαϊκή) αντίληψη ερμηνείας του Κόσμου. Θα έλεγα ότι η ποιοτική εξίσωση των πάντων κάτω από θεωρίες ύβρεων που ερμηνεύουν τους ανθρώπους ως μονάδες παραγωγής υπεραξίας, έχουν την ευθύνη τους για ότι είμαστε όντως τυφλοί αν και αφουγκραζόμαστε το «Φως».

Κλείνοντας αυτές τις σκέψεις, θα ήθελα να αναφέρω ότι η Παιδεία μας εξαρτάται από τα ατομικά μας ερωτήματα πάνω στη ζωή, ενώ η ύπουλη εκπαίδευση, μας καθιστά ομοιόμορφους και ελέγξιμους σε μια κοινωνικό-πολιτική συνύπαρξη.

Κάποτε μου είχε πει μια καθηγήτρια μουσικής μια μικρή ιστορία για την αθώα φυγοπονία ενός μικρού μαθητή να συνεχίσει το ωδείο του. Ζήτησε λοιπόν ευγενικά από τη δασκάλα του να του επιτρέψει να διακόψει τα μαθήματα. Εκείνη του είπε πως καλό θα ήταν να το σκεφτεί μια βδομάδα μέχρι την επόμενη συνάντηση  και να της πει τελειωτικά τι επιλέγει. Έτσι και έγινε…. Όταν εμφανίστηκε ο μικρούλης μαθητής της είπε ότι η μουσική του ήταν δύσκολη και τον απογοήτευε, και συμπλήρωσε πως για να τον απογοητεύει τόσο θα πρέπει να ήταν η μουσική πολύ σπουδαία και δύσκολη. Μετά από μια μικρή παύση της είπε πως γι αυτό το λόγο σκέφτηκε να συνεχίσει τα μαθήματα…

Κάτω από αυτό το πρίσμα του μικρού παιδιού και εγώ ενασχολούμαι με πράγματα έξω από την εύκολη επίκριση της ειδησεογραφικής καθημερινότητας. Συνήθως δεν αντέχουμε όσα δεν κατανοούμε και τα απαξιώνουμε χωρίς να διευρύνουμε τα όρια μας ως άνθρωποι...Δεν συνθέτουμε τα γεγονότα αλλά γινόμαστε οπαδοί απόψεων, χτυπώντας το αντίθετο με ελλειπή κρίση και αξεπέραστες βεβαιότητες.  Ίσως το ζητούμενο είναι να αποποιηθούμε την εύκολη καλουπωμένη εγωκεντρική γνώση και να ψάξουμε μέσα μας το μικρό παιδί της ιστορίας που σας ανέφερα! 

Κ.Ζ

Πρόσθετες πληροφορίες

Η εικόνα του κειμένου προέρχεται από μια αξιόλογη θεατρική απόδοση του έργου από το Αγγλικό θέατρο. Η μαγνητοσκόπηση  (ΕΔΩ) 

1 Γιάννης Ξενάκης 
2 Το έργο του συνθέτη «Syrmos» 
3 Ετυμολογία της λέξης Άνθρωπος από τον Δημήτρη Λιαντίνη
http://www.youtube.com/watch?feature=player_embedded&v=B2mOsJ1OQbI
4 Παρμενίδης
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82
5 Εφαρμογή της ρήσης του Παρμενίδη έξω από τη φιλοσοφία σε πρακτικές μαθηματικές σκέψεις που βρίσκουν εφαρμογή στο σήμερα μας.
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A0%CE%B1%CF%81%CE%BC%CE%B5%CE%BD%CE%AF%CE%B4%CE%B7%CF%82
6 Ποίημα του Κωνσταντίνου Καβάφη Ιθάκη
http://www.kavafis.gr/poems/content.asp?id=81&cat=1
7 Ασκητική Καζαντζάκης
http://marga11.blogspot.gr/2007/05/blog-post.html
8 Οιδιπόδειο σύμπλεγμα
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9F%CE%B9%CE%B4%CE%B9%CF%80%CF%8C%CE%B4%CE%B5%CE%B9%CE%BF_%CF%83%CF%8D%CE%BC%CF%80%CE%BB%CE%B5%CE%B3%CE%BC%CE%B1
9 Τα παιδιά των λουλουδιών
http://el.wikipedia.org/wiki/%CE%A7%CE%AF%CF%80%CE%B9%CF%82

Ιππόλυτος του Ευριπίδη

Άρθρο δημοσιευμένο στο ιστολόγιο Δραγασιά στις
7/28/2012

Μου ήρθε η επιθυμία να γράψω για την τραγωδία του παππού Ευριπίδη «Ιππόλυτος». Ο ποιητής καταγόταν από την πατρίδα του θρυλικού Αίαντα, η οποία στις μέρες μας είναι παρακμασμένη με εποίκους της ανάγκης που την ονομάζουν ακόμα Σαλαμίνα.

Τι τάχα να έχει να μας πει αυτό το έργο που καταγίνεται με τα καπρίτσια της Αφροδίτης που θέλησε να τιμωρήσει ένα ευσεβή με έπαρση θνητό –τον Ιππόλυτο- επειδή προτιμούσε αντί Αυτήν, την αγνότητα από την ερωτική επαφή και την θεά Άρτεμη;

Γιατί να παρακολουθήσουμε όλη την ερωτική έξαψη της μητριάς του Φαίδρας για αυτόν, που τον πόθο τούτο της τον έστειλε η Αφροδίτη;

Θα έλεγα πως ο μυθοπλάστης Ευριπίδης κάτι θέλει να μας πει μέσα από την ιστορία του. Για να είμαι πιο ακριβής μας λέει πάρα πολλά και έχουν να κάνουν με την ίδια την αμφισβήτηση σε ότι θεωρούμε Θείο, χωρίς όμως να έχουμε την δυνατότητα να κάνουμε και πολλά πράγματα για την αδυναμία μας να εποπτεύουμε τη ζωή μας.

Μας διδάσκει το «μέτρο» που συχνά ο ωφελιμισμός και οι αντιλήψεις μας το ξεπερνούν κάνοντας μας υβριστές στη ζωή μας που δεν την ελέγχουμε. Δεν μπορούμε να έχουμε "ζωή" σαν δεν περάσουμε όλα τα στάδια της...μέσα από τα μαθήματα της πρόκλησης.

Δεν αφήνει «τελεία» ως διδαχή το έργο στη σκέψη του κάθε ενός μας, μια και αποδέχεται πως είμαστε ταυτόχρονα λάγνοι και καθάριοι στη σκέψη ή ακόμα περισσότερο θύτες και θύματα του εαυτού μας.

Κάποιοι που μιλούν για την επιζητούμενη Σοφία της Διάκρισης ως στοιχείο της προσωπικότητας μας, είναι συνήθως αυτοί που δεν βλέπουν πως γίνονται μέσα από τις βεβαιότητες τους μαριονέτα σε άγνωστα χέρια που ονομάζονται μοίρα, ζώντας μέσα στα τεράστια κενά της αγνωστικής τους ύπαρξης…

Ο Ευριπίδης είναι παρατηρητής της ζωής μας και κρατά σιωπηλός απόσταση από την περιπλάνηση στον μαιανδρικό λαβύρινθο της ατομικής μας πορείας. Τα λέει όλα χωρίς να φοβάται μήπως δεν τον αποδεχτούν οι υποκριτές γύρω μας που κρύβουν τις δικές τους ελλείψεις από τα μάτια τους.

Στη ζωή μας έξω από το βίωμα του «Εγώ» και τον παραμορφωμένο καθρέφτη από τον ωφελιμισμό μας, που δείχνει -συνήθως ψευδώς- τις ανάγκες μας, δεν έχουμε τίποτε άλλο στον κόσμο. Η ανατροπή αυτής της εφήμερης όσο ζούμε κτήσης, είναι ο θεόσταλτος Έρωτας που δεν έχει μέσα του το καλό ή το κακό παρά μόνο το βίωμα του πλούτου και της φτώχειας. Αν θα θέλαμε να γράψουμε ο καθένας την ιστορία μας  μέσα σε τρεις λέξεις, θα ήταν μια πρόταση που θα έλεγε πως το Εγώ μας ερωτεύτηκε μέσα από ιδέες, χωρίς να ξέρει… Ο πόθος σε εμάς τους θνητούς ανθρώπους, είναι το σαράκι που έχουμε στα κύτταρα μας για να υπηρετούμε τον άυλο καταλύτη της ζωής Έρωτα που την γεννά και τελειώνει.

Όποιος θελήσει να διαπράξει ύβρη λέγοντας πως ξεπερνά την κυτταρική του μνήμη και περιφρονεί τον Έρωτα, είναι καταδικασμένος να εισπράξει την Νέμεση των ιδεών του.

Την αρμονία μας προτείνει ο Ποιητής, που βρίσκεται ανάμεσα στο «ναι» και το «όχι» του «μπορώ» της ζωής μας. Δύσκολα πράγματα για εποχές φαύλης κατανάλωσης των θέλω μας, που νομίζουμε ότι είμαστε το κέντρο των επιθυμιών μας.

Θα μπορούσαν επί του έργου να πουν πολλά περισσότερα οι θεατρολόγοι, μα εμένα μου αρκεί που νιώθω τον λόγο τούτο στο σήμερα και τον βρίσκω ζωντανό γύρω μου.

Ποιος δεν έχει ζήσει την υπερβολή μέσα από τις αντιλήψεις του αδικώντας στις σχέσεις του;

Ποιος δεν έχει ζητήσει τυφλά την ικανοποίηση του πόθου του χωρίς να ελέγχει τη ζωή του;

Ποιος δεν έχει πληρώσει την φοβία του να ζήσει χωρίς να τσαλακωθεί μέσα από την άγνοια του;

Δεν έχω και άλλα να γράψω βέβαια, μια και τα λόγια είναι άχρηστα αν δεν ταιριάζουν με το βίωμα της καρδιάς που τα απαντά στο συν-αίσθημα της τέχνης.

Παραθέτω ένα βίντεο του Εθνικού Θεάτρου από την Επίδαυρο που παρουσιάστηκε το έργο στους θεατές το 2004, σε σκηνοθεσία του Βασίλη Νικολαϊδη.

Καλή παρακολούθηση σε όσους επιλέγουν την βάσανο της σκέψης αυτού του προλογισμού.

http://www.youtube.com/watch?v=dtosLMmIroQ&feature=related

Σκεπτόμενος τον Αμφιτρύωνα

Από το ιστολόγιο Δραγασιά δημοσιευμένο στις
9/01/2012

Δεν θα γράψω πολλά λόγια για την ταυτότητα του έργου του Μολιέρου Αμφιτρύων σε σκηνοθεσία του Λευτέρη Βογιατζή, ούτε θα ασχοληθώ με το σύνηθες άθλημα των επαίνων ή αρνήσεων της απόδοσης των συντελεστών της παράστασης που είδα στο θέατρο Βράχων.

Θα «πάω» τη γραφή με το βλέμμα της σκέψης κατ’ ευθείαν στις απορίες και τις χαρές που είχαν τα μάτια μου σαν και εκείνα των παιδιών που ανακαλύπτουν τον κόσμο μετά την γέννηση τους. (1)

Πριν αρχίσω να δώσω ένα ηλεκτρονικό χώρο που ενημερώνει όποιον δεν έχει πληροφορηθεί για το θεατρικό γεγονός του καλοκαιριού, που συζητήθηκε αρκετά στους χώρους του φιλοθεάμονος θεατρικού κοινού.

http://www.protagon.gr/?i=protagon.el.article&id=17385

Το πρώτο που έκανα παρακολουθώντας το έργο ήταν να προσπαθήσω να καταλάβω τη σημασία του μύθου που εξηγεί την γέννηση στην ουσία του Ηρακλή. Βέβαια η παραξενιά του Δία να ενσαρκώνεται σε ότι του καπνίσει κάθε φορά για να ζήσει την ηδονή χωρίς ευθύνες είναι κάτι που θα πρέπει να μας απασχολήσει ως σκέψη. Ο Δίας ως έννοια λειτουργίας του μυαλού μας, είναι κάτι πρακτικό που χρησιμεύει στην εξέλιξη μας και αν κλίνουμε το ανώμαλο ουσιαστικό θα καταλάβουμε την αέναη σύζευξη και διαχωρισμό των πραγμάτων που γίνονται ταυτόχρονα έξω και μέσα μας. (2)

Μπήκα στην διαστροφή για λίγο να μαντέψω ποιο ήταν το βαθύτερο «θέλω» του Λευτέρη Βογιατζή, ώστε να ασχοληθεί με αυτή την θεματική σε μια κορυφαία στιγμή της ζωής του. Γρήγορα όμως εγκατέλειψα αυτή την ερώτηση σκεπτόμενος ότι είναι μια στείρα κουτσομπολίστικη πρακτική που δεν μου προσθέτει τίποτε ως ατομική εξέλιξη. Η ουσία βρίσκεται στην αναζήτηση πληροφοριών από το έργο ως ανεξάρτητη δημιουργία που ταξιδεύει στο νου και την καρδιά μας από την εμπειρία της παρακολούθησης του. 

Στην αρχή της παράστασης είχε ένα αεράκι που έπαιρνε τη φωνή και δημιούργησε μια δυσκολία στον Ήμελλο που ενσάρκωνε τον αληθινό (στο έργο) Σωσία. Μου έκανε εντύπωση το σπάσιμο του λόγου και το τράβηγμα των λέξεων σαν να ήσαν καρικατούρες εξηγώντας με αυτές τα δρώμενα. Εκείνη την ώρα της παράστασης δεν έδωσα καμία εξήγηση, αλλά αφέθηκα να απολαύσω το διαφορετικό. Σήμερα μου ήρθε στο μυαλό ένα ερώτημα που πρόσφατα το είχα στην συμμετοχή μου ως Αίγισθος στην Ηλέκτρα του Σοφοκλή. Το ερώτημα συνοψίζεται στο δίλημμα, του αν ο αρχαίος λόγος είναι μια ροή συναισθήματος ή κοινωνεί τον Λόγο ως διαδικασία κατανόησης μέσω της παιδείας. Αν δεν καταλάβουμε στη ζωή μας -διερωτήθηκα- έχει λόγο να ακολουθούμε το συναίσθημα; Ποια είναι η σχέση αρμονίας μεταξύ ορθολογισμού και συναισθήματος και πότε η διατάραξη αυτής της σχέσης φέρνει αποτελέσματα τιμωρίας από την Νέμεση της ζωής μας;

Δεν ξέρω αν η πρόθεση του σκηνοθέτη ήταν να αναμοχλεύσει αυτό το ερώτημα, αλλά το παραξένισμα των λέξεων κατά την εκφορά τους και η συμπλήρωση τους με συνώνυμες από την κα Γουλιώτη που ενσάρκωνε την Νύχτα, μου έδωσαν την αίσθηση ότι μέσα από τη γλώσσα μας υπάρχει ένας διαφορετικός κόσμος που τον αγνοούμε σαν βάζουμε την ζωή μας σε μια αυτόματη ταχύτητα θεωρώντας ότι βιώνουμε συνειδητά το παρόν μας. Υπάρχει ένας διαφορετικός κόσμος μέσα σε ότι αντιλαμβανόμαστε ως δεδομένα γύρω μας. Τούτο αν ήταν ουσιαστική πρόθεση του σκηνοθέτη νομίζω ότι έβαλε μια τομή στη σκέψη του θεάτρου, εκτός και αν είναι δική μου ανάγκη να δώσω αυτή την ερμηνεία.

Το άλλο ερώτημα που μου έδωσε η παράσταση, είναι αν η σημειολογία στο θέατρο είναι ουσία ή διαστροφή των εκάστοτε δημιουργών. Προσωπικά μέσα από σκηνογραφικές σημειολογίες σαν τις λειτουργώ νιώθω την έπαρση του Εγώ μου και τούτο με χαροποιεί ως διάκριση, αλλά με βάζει απέναντι από την απλότητα που κόπτομαι ότι έχει η ζωή. Κάπως έτσι περίεργα συνάντησα και την εκδοχή της κεντρικής κατασκευής που ως γαϊτανάκι και καρουζέλ, φιλοξένησε την κύρια δράση του έργου στο κέντρο της σκηνής. Το ερώτημα είναι αν ο εντυπωσιασμός υπηρετεί τελικά το λόγο και σε ποιο βαθμό. Η αίσθηση μου πως η κεντρική κατασκευή αντικαθιστούσε την θυμέλη του αρχαίου θεάτρου με έβαλε σε σκέψεις που αφορούν στο πόσο δικαιούμαστε να μπαίνουμε πάνω από τα τελετουργικά της ζωής μας που δεν τα ορίζουμε και μέσα από τις Μοίρες φτιάχνουμε τη ζωή μας πάντα κατώτεροι ως απόρροια της άγνοιας μας.

Τελικά ο άνθρωπος είναι ικανός να πατροκτονήσει την άρρητη τελετουργία της ζωής που εκφράζεται μέσα από την Θυμέλη και σε ποιο βαθμό μπορεί να το κάνει αυτό;

Η νύχτα που παραστάθηκε από τους ηθοποιούς και τα σκηνογραφικά ευρήματα του έργου είχε σαν κεντρικό στοιχείο το πράσινο χρώμα των ξωτικών του ρομαντισμού. Ο Άγιος Βασίλης πριν τον αγοράσει η Coca cola υπήρξε πράσινος και τούτο ήταν εμφανές στο έργο ενδυματολογικά. Το Σαιξπηρικό τοπίο ενισχυόταν επίσης από τους ήχους και τις κινήσεις των οντοτήτων που ενσάρκωναν οι ηθοποιοί , δηλαδή ενός δάσους της σκέψης μας ντυμένο στη νύχτα των ανεξερεύνητων επιθυμιών μας.

Εδώ πάλι έβαλα το ερώτημα που δεν ξέρω αν ήταν και του σκηνοθέτη, αλλά το εισέπραξα ως ένα δίλημμα μεταξύ της κόντρας του Έλληνος Λόγου και του Ευρωπαϊκού σκοταδιστικού ρομαντισμού. Σήμερα ότι και αν μας συμβαίνει που το ερμηνεύουμε ως πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα, στη βάση του κρύβει αυτή την αιώνια μάχη μεταξύ ρομαντισμού και κλασικισμού. (3)

Πολλά άλλα δευτερεύοντα στοιχεία έχω στο μυαλό μου ως κεντρίσματα της σκέψης, αλλά όλα τους συνοψίζονται στα προηγούμενα ερωτήματα.

Τελικά έκανα το τσιγαράκι μου σαν κατεβήκαμε από τις κερκίδες του θεάτρου και ανταλλάξαμε σκέψεις με την όμορφη παρέα πάνω στον μύθο και τα τεχνικά του έργου. Με χαροποίησε η εμβάθυνση του γιου μου που η επαγγελματική του διαστροφή δεν έλεγε να φύγει από τις κατασκευαστικές λύσεις του σκηνικού, αλλά και την κρίση που ανέπτυξε επάνω στις όμορφες ερμηνείες των ηθοποιών που είχαν πίσω τους πολλές ώρες πρόβας και τούτο ήταν εμφανές.

Θα έλεγα πως ήταν μια ενδιαφέρουσα δουλειά και στη ζωή του θεάτρου που τα πάντα γίνονται και πεθαίνουν στο χρόνο της παράστασης, το μόνο που έχουμε να λέμε είναι πως ήμουν και εγώ εκεί…

Ας είμαστε «εκεί» και στην υπόλοιπη ζωή μας σαν τρώμε σε ένα τραπέζι ή αγκαλιάζουμε το ποθούμενο μας στον παρόντα χρόνο, χωρίς να έχουμε προσδοκίες σκέψεων για ένα ανυπόστατο φανταστικό μέλλον που το ερμηνεύουμε μέσα από ένα πεθαμένο φοβικό παρελθόν…

Αυτό όμως που έχω ως σκέψη -οδηγία- για το βίωμα του παρόντος μας, είναι η απόκτηση μιας αρμονίας μεταξύ γνώσης και άρρητου με σεμνότητα σε αυτό που θέλει να μας λέει ότι είμαστε ως «Είναι» το Εγώ μας.

Πάντα να κρατάμε μικρό καλάθι στις απόψεις μας, γιατί ποτέ δεν ξέρουμε τον Οδυσσέα που κρύβεται μέσα στο "προφανές" και έτσι το "Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας" έχει κάποια χρηστική αξία στο τιμόνι της ζωής μας.

Το δεύτερο κείμενο των γραφομένων:

(1) Κάποιοι λένε πως ανακαλύπτουμε σε όλη τη ζωή μας ότι ξέρουμε και απλώς το θυμόμαστε… αλλά τούτο έχει πολλές ερμηνείες που αρχίζουν από εγκεφαλικές προσεγγίσεις μετεμψυχωτικών πίστεων και φτάνουν έως τις ερμηνείες της νέας φυσικής οπτικής του στεροσκοπικού κόσμου, που είναι άχρονος και έχει ενιαία ταυτότητα της δομής του σε κάθε πληροφορία της προβολής του ως πραγματικότητα.

(2) Το ανώμαλο ουσιαστικό (ο Ζευς του Διός) που προσδιορίζει τον κυρίαρχο Θεό, έχει μια έντονη σημειολογία του δυϊσμού της σκέψης μας και μας διδάσκει κατά μια εκδοχή πως η σύνθεση και η διάλυση είναι απαραίτητα συστατικά της ζωής. Ακόμη και στην φιλοσοφική προσέγγιση σαν δεν διαλύσουμε τις έννοιες δεν μπορούμε να τις ανασυνθέσουμε σε μια ερμηνεία που εξυπηρετεί το γνωστικό μας υπόβαθρο.

(3) Ο Γκαίτε αφιέρωσε τη ζωή του να διερευνήσει αν μπορούν να ταιριάξουν αυτοί οι δύο πυλώνες της ανθρώπινης σκέψης. Ο Ρομαντισμός γέννησε μύθους, φόβους και θεοκρατική άγνοια, ενώ ο Κλασικισμός παρήγαγε γνώση, και ανάταση ισότιμη στον άνθρωπο ως δημιούργημα προς την άγνοια του. Ο Πλάτωνας έβαλε τις βάσεις για την ανάπτυξη της υποτέλειας του ανθρώπου απέναντι στο Θείο, ενώ ο Αριστοτέλης τοποθέτησε τον στυγνό ορθολογισμό της ατομικής γνωστικής ωφέλειας του ανθρώπου. Η αρμονία του Λόγου των προσωκρατικών ίσως είναι το ζητούμενο στην σημερινή εποχή μας ως νέα αναγέννηση, πέρα από τις ωφελιμιστικές ιδεοληψίες των θεωριών μας.

Κ.Ζ

ΓΕΙΑ ΣΟΥ ΚΡΕΟΝΤΑ, ΙΣΜΗΝΗ, ΑΙΜΟΝΑ…

Από ιστολόγιο Δραγασιά αναρτημένο στις 3/30/2011

Πριν μερικές μέρες (στις 27 Μαρτίου) ήταν η παγκόσμια μέρα του Θεάτρου.

Θα έλεγε κάποιος ότι ήταν άλλη μια επετειακή γιορτή στον μακρύ κατάλογο που υπάρχει. Σε μια αντιστοιχία με τους πολυάριθμους Αγίους του εκκλησιαστικού εορτολογίου, έχουμε πιάσει πρόσωπα συμπεριφορές και δράσεις της ζωής μας και τα έχουμε ανάγει σε επετείους. Έτσι πέρα από την μαμά και τον μπαμπά έχουμε την ημέρα του καταναλωτή αλλά και την ημέρα του μετεωρολόγου.(Παγκόσμιες ημέρες)   Θα έλεγα ότι αυτές οι επέτειοι είναι μια ευκαιρία για να νοιώσουν κολακευτικά οι επαγγελματικές συντεχνίες που θεωρούν ότι ξεχωρίζει το έργο τους, αλλά και να δουλέψουν τα καταστήματα μέσα από την καταναλωτική αντίληψη της κάθε γιορτής όπως αυτή της μανούλας του πατερούλη και γιατί όχι αργότερα του θείου, της κουμπάρας και των τρίτων εξαδέλφων.  Όμως αυτή η Παγκόσμια ημέρα του Θεάτρου αν δεν την δούμε μέσα από την οπτική των καταναλωτών φτηνής επετειακής σκέψης, ίσως είναι από τις λίγες που θα άξιζαν να μείνουν για να μας θυμίζουν ότι η ζωή μας σαν δεν είναι διαρκής «Παιδεία» δεν αξίζει.

Έτσι λοιπόν για την εν λόγω ημέρα, καλέστηκα να διαβάσω ενδεικτικά κάτι από τον συγγραφικό πλούτο του θεάτρου σε μια σεμνή εκδήλωση που διοργανώθηκε από το Πολύτροπο Τέχνης κοντά στην Ακαδημία του Πλάτωνα.  Χωρίς να έχω ενδοιασμούς στην επιλογή της καρδιάς μου έπιασε το χέρι μου την Αντιγόνη του Σοφοκλή. Το θέατρο πάντα μας μιλά για το παρόν μας όσο παλιά και αν έχει γραφεί ένας λόγος. Έργα που δεν κουβαλούν μέσα διαχρονικό λόγο όπως όλα στη ζωή υπόκεινται στο νόμο της φθοράς και περνούν στη λήθη. Ο Σοφοκλής όμως κατάφερε να κερδίζει μαζί με άλλους την αθανασία του κάθε στιγμή σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης ανά τους αιώνες.   Καταστάλαξα λοιπόν να διαβάσω μετά από κουβέντα με τους αγαπημένους μου φίλους του θεάτρου, τον Άγγελο (αγγελιοφόρο) που έφερε τα κακά μαντάτα από το θάνατο της Αντιγόνης και του Αίμονα στο Παλάτι των Θηβών.

Αν δεν έχεις λοιπόν ήδη καφεδάκι η αφέψημα αγαπητέ μου αναγνώστη, θα πρότεινα να φτιάξεις ένα και να καθίσουμε μαζί μέσα σε τούτο το άρθρο να δούμε αν μας αφορά αυτό το έργο που μιλά για ένα μικρό κορίτσι που τόλμησε να θάψει έξω από τα τείχη της αρχαίας Θήβας τον σκοτωμένο αδερφό του και ακόμα "πως" αυτή η ιστορία έχει σχέση σήμερα με την δική μας ζωή χιλιάδες χρόνια μετά.

Ο Σοφοκλής λοιπόν μας πάει με την γραφίδα του στην αρχαία Θήβα, όπου ζει η Αντιγόνη με την αδερφή της την Ισμήνη και νιώθουν την μοίρα τους βαριά μέσα από την τελευταία συμφορά της έχθρας των δύο αδερφών τους (Πολυνείκη και Ετεοκλή)  για την βασιλεία της Θήβας.

Τους δικούς μας γονείς , σίγουρα δεν τους έλεγαν Ιοκάστη και Οιδίποδα όπως της Αντιγόνης, όμως κι αυτοί ένα μικρό δράμα το κρύβουν μέσα από την πορεία τους στη ζωή σαν έζησαν δυσκολίες και λάθος επιλογές που μας τις άφησαν βαθειά στην ψυχή μας. Βέβαια οι γονείς της Αντιγόνης ήταν τραγικά πρόσωπα με πολύ βαθύτερη φιλοσοφική σημειολογία. Ο Οιδίποδας σκότωσε τον πατέρα του και άντρα της Ιοκάστης Λάιο χωρίς να τον γνωρίζει και νυμφεύθηκε την γυναίκα του και δική του άγνωστη μητέρα, γεννώντας τα παιδιά του που βρίσκονται τώρα (στο έργο) μέσα στην κατάρα της γενιάς των Λαβδακιδών. Το ξέρω πώς ουδεμία σχέση έχουμε εγώ ως γράφων και εσύ αγαπητέ αναγνώστη με την πράξη του Οιδίποδα που θανάτωσε τον πατέρα του και νυμφεύθηκε την μητέρα του, αλλά είμαστε σίγουροι;  Η πνευματική πατροκτονία που νιώσαμε κάπου στην εφηβεία για τον γεννήτορα, μαζί με το Οιδιπόδειο σύμπλεγμα που προσδιόρισε ο Φρόιντ στα αγόρια δεν είναι κάτι που ελαφριά μεν αλλά ουσιαστικά μας συνδέει;

Το τραγικό όμως πρόσωπο του Σοφοκλή σε τούτο το έργο είναι ο αδερφός της Ιοκάστης ο Κρέοντας που μετά το θάνατο του άντρα της ανέλαβε για λίγο την εξουσία της Θήβας παραδίδοντας την σύμφωνα με τον χρησμό σε όποιον θα σκότωνε τη Σφίγγα (το τρομερό θηρίο) και δεν ήταν άλλος από τον Οιδίποδα. Μετά τον τραγικό χαμό του Οιδίποδα από την επίγνωση των πράξεων του, είχαν αποφασίσει να βασιλεύουν κάθε χρόνο ένα από τα αγόρια του, αλλά η άρνηση του Ετεοκλή να παραδώσει την βασιλεία στον Πολυνείκη έφερε τον δεύτερο μαζί με τους συμμάχους του Αργείους μπροστά στα τείχη της πόλης όπου παίχτηκε και το δράμα του χαμού των αδελφών. Τώρα για μια ακόμη φορά νέος πάλι βασιλιάς ο Κρέων, πρέπει να φέρει την ειρήνη στην πόλη και να ζήσουν οι πολίτες μέσα από την σοφία του χωρίς αναρχία και εμφύλιους σπαραγμούς.

Ο Κρέων θα μπορούσε να είμαστε όλοι εμείς που αποφασίζουμε ότι γνωρίζουμε το "σωστό" στη ζωή μας και σαφώς «τούτο» είναι ο δρόμος των αξιών που επιλέγουμε για να κυβερνήσουμε την οικογένεια μας, τις κοινωνικές σχέσεις μας και ότι νοιώθουμε ότι βρίσκεται κάτω από την δική μας καθοδήγηση ακόμα και αν αυτό-οριζόμαστε βαθειά φιλοσοφημένοι για τις επιλογές της ζωής μας.

Αποφασίζει λοιπόν ο Κρέων να θάψει με τιμές τον υπερασπιστή της πόλης Ετεοκλή και να αφήσει να φάνε τα σκυλιά και τα όρνια το άταφο κουφάρι του αδερφού Πολυνείκη μια που τον θεώρησε ως επιτιθέμενο εχθρό στην πόλη.   Αυτή η βασιλική διαταγή όμως στάθηκε πολύ αδύναμη για την Αντιγόνη που ομολογεί στην αδερφή της ότι θα πάει να σκεπάσει με χώμα και να ρίξει σπονδές στον νεκρό αδερφό τους. Η Ισμήνη κουβαλά μέσα της τον φοβισμένο εαυτό όλων μας που θεωρούμε ως δεδομένη την κάθε "σκέψη- νόμο" που μας κυβερνά και μέσα από αυτήν ορίζουμε τη ζωή μας.  Αυτή η σκέψη είναι που ορίζει τις μάζες των ανθρώπων που αρκούνται στις αποφάσεις των ηγετών τους, των γονιών τους και κάθε ισχυρού που τους επιτρέπει μια ζωή κάτω από τις αρχές του.

Η Αντιγόνη όμως πηγαίνει χωρίς να έχει την διάθεση να κρυφτεί και κάνει το «σωστό» που της ορίζει η αγάπη της καρδιάς της με ένα σεβασμό στην ανθρώπινη μοίρα και φυσικά συλλαμβάνεται από τους φύλακες.

Σαν βρίσκεται αντιμέτωπη με τον Κρέοντα, εκείνος την ρωτά για να επιβεβαιώσει την εξουσία του προκαλώντας τον φόβο και την υποταγή της αν ήξερε ότι το είχε απαγορεύσει τούτο με την απόφαση του. Η Αντιγόνη θα του πει πως είναι πολύ μικρός απέναντι στους άγραφους νόμους των Θεών και στην ίδια τη ζωή για να μπορεί να την ορίζει και ως εκ τούτου δεν τον φοβάται ενώ δηλώνει πως δεν την ενδιαφέρει η ζωή της.

Διεκδικούμε σήμερα (όλοι) μια καλύτερη ζωή από την (κάθε) εξουσία, όμως δεν έχουμε βαθύτερο πιστεύω όπως η Αντιγόνη, ούτε αρχές που να στηρίζονται τόσο γερά μέσα μας ώστε να σταθούμε μπροστά στον (κάθε) αφέντη και να του δηλώσουμε με παρρησία την αντίθεση μας. Η Αντιγόνη λειτούργησε την αλήθεια της καρδιάς της φανερά σε αντίθεση με την δική μας ζωή που λειτουργούμε την επιθυμία μας ανώνυμα…ή μέσα από μεθοδεύσεις.

Εδώ υπάρχει μια τεράστια απόσταση σκέψης που δικαιολογεί και την έκπτωση που ζούμε ο καθένας στην προσωπική ή κοινωνική ζωή του.

Η Ισμήνη κάποια στιγμή στην απολογία της Αντιγόνης ομολογεί πως συμμετείχε και εκείνη στην πράξη της ταφής του νεκρού. Όμως σε τούτο το σημείο ο Σοφοκλής έρχεται να δώσει άλλο ένα χαστούκι στη ζωή μας που εκ των υστέρων χωρίς να έχουμε το σθένος της αρχικής επιλογής μέσα από  νοσηρές τύψεις προσπαθούμε να συνταχθούμε σε επιλογές που δεν διαβήκαμε. Της απαντά η Αντιγόνη πως η διάθεση της να πεθάνει μαζί της είναι λάθος μια και δεν αξίζει να κάνει δικό της ότι δεν άγγιξε. Με τούτο τον τρόπο η Αντιγόνη θέλοντας να πορευτεί μόνη την επιλογή μοιράζει δικαιοσύνη στην ατολμία της αδερφής της και όλων των υπολοίπων στους αιώνες που γίνονται θύματα των τύψεων της ζωής τους.

Μετά την απόφαση ο Κρέων πασχίζει να υπάρξει δυνατός μέσα από το σχήμα του ενώ δέχεται το γιο του που επιθυμεί να τον μεταπείσει για την απόφαση σχετικά με την αγαπημένη και μνηστή του Αντιγόνη. Η πατρική εξουσία γίνεται φανερή και ο θυμός επιδιώκει την υποταγή του νέου φτάνοντας σε σημείο να τον ονομάσει «δούλο γυναίκας» και να του απαγορεύσει να τον λέει πατέρα. Ας αναλογιστούμε πόσες φορές μας έχουν ξεφύγει λόγια που σημαδεύουν τον άλλο στην καρδιά και του αφήνουν για πάντα μια μεγάλη πληγή. Ως δέκτης μιας αλαζονείας ο Αίμονας μπορεί να είναι το παιδί μας, ο άντρας μας, η γυναίκα μας ή ο φίλος μας.

Ο θάνατος από την απόφαση που εκστόμισε ο τραγικός άρχων είναι γεγονός, έστω και αν μεταπείθεται στη συνέχεια από τον μάντη Τειρεσία και πηγαίνει ο ίδιος να θάψει τον νεκρό και να ελευθερώσει την Αντιγόνη. Φθάνοντας στη σπηλιά που την φυλάκισαν πρώτος ο Αίμωνας βρίσκει την αγαπημένη του απαγχονισμένη και προσπαθεί να την σώσει ενώ πλησιάζει ο Κρέων να του ζητήσει συγνώμη κάπως αργά παρασύροντας τον σε μια έκρηξη θυμού που καταλήγει στον δικό του σφαγιασμό.

Στα μαντάτα του φονικού που φτάνουν από τον Άγγελο στο παλάτι, η γυναίκα του ακολουθεί στο θάνατο το παιδί της και έτσι ο τραγικός βασιλιάς βρίσκεται μόνος μέσα από μια επιλογή συμπεριφοράς να θρηνεί παντού θύματα. Ο τελευταίος του μονόλογος αφήνει να φανεί ένα ράκος που είναι ανάξιο να ζει μέσα από τις επιλογές του. Τώρα πια τίποτε δεν γυρίζει πίσω και τούτο είναι ένα βαρύ μάθημα για τον κάθε Κρέοντα αλαζόνα της ζωής και των πεποιθήσεων της σκέψης του.

Βέβαια στην δική μας ζωή που δεν "παίζεται" δίπλα στην αρχαία Θυμέλη του θεάτρου, νομίζουμε ότι δεν χάνουμε κανένα άνθρωπο από τις αλαζονικές μας συμπεριφορές. Όμως και τούτο είναι μια τραγική πλάνη. Ο άνθρωπος μας που χάθηκε για πάντα από τις επιλογές μας , τα προβλήματα που φορτώσαμε για να τα λύνουν μια ζωή τα παιδιά μας από τις ιδέες και τις αντιλήψεις μας, είναι θάνατοι που απλά δεν τους βλέπουμε. Η διαφορά του ανθρώπου που «βλέπει» ο Σοφοκλής ως τραγικό πρόσωπο από τον σημερινό άνθρωπο, βρίσκεται στο ότι ο σύγχρονος άνθρωπος είναι το ίδιο τραγικός με την διαφορά πως δεν έχει την επίγνωση του Κρέοντα.

Σήμερα θα ακούσουμε την ατάκα «Έτσι είμαι και σ’ όποιον αρέσω» για να λυπηθούμε διπλά για την άγνοια της ζωής που ζουν οι (μοναχικοί - κοινωνικοί) άνθρωποι όλων των πνευματικών διαστρωματώσεων.

Λίγο όμως να νιώσουμε την παγίδα της όμορφα τεκμηριωμένης σκέψης μας και  τα «αποφασίζω» που έχουμε επιβάλει στους γύρω μας, θα αντιληφθούμε την αθέατη απώλεια που πετύχαμε στη ζωή μας.

Τότε γίνεται κάτι όμορφο που σαφώς δεν γυρίζει πίσω ότι χάθηκε, αλλά αγαπάμε περισσότερο τον ίδιο μας τον εαυτό και του αναγνωρίζουμε το «λίγο» του αναστήματος του ως γνώση χωρίς τύψεις για ότι συνέβη. Άλλωστε ο κάθε θάνατος που ζούμε στη ζωή μας είναι και η ουσιαστική πληρωμή του μαθήματος των επιλογών μας.

Αν πλησιάσουμε το συγκεκριμένο έργο μέσα από ένα βλέμμα προς τον εαυτό μας θα αντιληφθούμε την κάθαρση του Κρέοντα, αγαπώντας όλα τα κομμάτια μας, αισθανόμενοι παράλληλα τους στίχους που τραγούδησε ο Νίκος Ξυλούρης που ομολογούν:  «Πώς να σωπάσω μέσα μου την ομορφιά του κόσμου…» (το τραγούδι)   Αν πάλι νομίζουμε ότι το έργο μιλά για μια παλιά εποχή και το βλέπουμε με διάθεση φιλολογικής ανάλυσης, τότε δεν καταλάβαμε τίποτα και απλά μείναμε στον τυφλό φόβο μιας οργανωμένης «πνευματικά» ζωής που δεν ζούμε… όμως είναι και τούτη ως ατομική επιλογή είναι "Σεβαστή".

* Οι  στρατιωτικές μπότες επελέγησαν ως εικόνα του θέματος, επειδή πάντα στο όνομα της  "αγάπης"  ποδηγετούμε ότι δεν καταλαβαίνουμε στη ζωή μας...

Απόσπασμα πειρατικής βραδιάς Γερολιμένας Μάνη

Στα πλαίσια των πολιτιστικών εκδηλώσεων ο Δήμος Ανατολικής Μάνης, οργάνωσε τον Αύγουστο του 2013 την Πειρατική βραδιά. Πρόκειται για ένα θεσμό εκδηλώσεων θεατρικών δρώμενων, στον οποίο συμμετέχουν εθελοντικά οι κάτοικοι, αναπαριστώντας τις παραδόσεις του τόπου σχετικά με την δράση των πειρατών της Μάνης. Ολόκληρη η εκδήλωση βρίσκεται στον σύνδεσμο που ακολουθεί:

https://www.youtube.com/watch?v=VN6ysHa_2u4

Οιδίπους Τύραννος στο Αρχαίο Θέατρο Γυθείου

Δημοσιεύτηκε στις 1 Οκτ 2013

Η παρουσίαση αποτελείται από μέρος ηχητικών αποσπασμάτων που προέκυψαν συνδεδεμένα σε μια ροή του έργου.

ΟΙΔΙΠΟΥΣ ΤΥΡΑΝΝΟΣ ΤΟΥ ΣΟΦΟΚΛΗ
Η παράσταση ανέβηκε στο αρχαίο θέατρο Γυθείου, στις 28 Σεπτεμβρίου 2013, σε διοργάνωση του Νομικού Προσώπου Πολιτισμού και Περιβάλλοντος του Δήμου Αν. Μάνης, και της Ε΄ Εφορίας Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων.
Το αρχαίο θέατρο επαναλειτούργησε μετά από οκτώ χρόνια με αυτή την παράσταση.

Μετάφραση: Σταμάτη Βαλσαμάκη
Σκηνοθεσία: Αναστασία Νικολάου
Σκηνικά - κοστούμια : Κωνσταντίνος Βόϊος
Χορογραφίες : Κατερίνα Πυρινή

Τα πρόσωπα του Δράματος:
Οιδίπους Κώστας Ζωγραφόπουλος
Κορυφαία Κλεοπάτρα Εμμανουήλ
Τειρεσίας Νικόλαος Ντάβας
Ιοκάστη - Εξάγγελος Μαρία Δρακοπούλου
Άγγελος Αλέξης Μαρτζούκος
Κρέων - Θεράπων Βαγγέλης Πυρινής

Βουβά πρόσωπα:
Ισμήνη Ουρανία Πλαφουντζή
Αντιγόνη Κατερίνα Ζωγραφοπούλου

Χορός Χριστίνα Παπαδημητρίου, Ουρανία Πλαφουντζή, Κατερίνα Ζωγραφοπούλου

Πολύτιμη ήταν η βοήθεια του σκηνοθέτη και ηθοποιού Αντρέα Ζάκα, που βοήθησε στο ανέβασμα της συγκεκριμένης παράστασης.
Οι φωτογραφίες της παράστασης τραβήχτηκαν από τον φωτογράφο Δημήτρη Κουράκο, και η φωτογράφηση της αφίσας από την φωτογράφο Βαρβάρα Πετάκου.

Εν Ουρανοίς τη ξανθή ημέρα

Δημοσιεύτηκε στις 24 Φεβ 2013

Αποσπάσματα παρουσίασης του βραβευμένου ποιητικού έργου για την κλοπή των μαρμάρων του Παρθενώνα, με τίτλο "Εν Ουρανοίς τη ξανθή ημέρα"

Διαβάζουν η Μαρία Δημητριάδου και ο Κώστας Ζωγραφόπουλος

Ολόκληρη η ηχητική καταγραφή της απαγγελίας καθώς και της ομιλίας του Ποιητή με το επιλεγμένο όνομα Δεσποτάκης της Δαμητρός, βρίσκεται στην ηλεκτρονική διεύθυνση

https://www.dropbox.com/s/2c9m8yghzax...

Σχετικό άρθρο που προέκυψε από την εκδήλωση με τίτλο "Να τα πω... Ελγίνεια μάρμαρα;" βρίσκεται στην διεύθυνση : http://dragasia.blogspot.gr/2013/02/b...

Αχ Κυρία Αλίκη μου!!!

Σατυρική ενημέρωση που μπορεί να είναι και κλαυσίγελος για όσους σκέφτονται, για την ποιητική και όχι μόνο εκδήλωση που θα γίνει στο χώρο της Ακαδημίας του Πλάτωνος στις 8 Ιουνίου 2014 κατά τις 6μμ.
Θα διαβαστεί κατά την εκδήλωση το βραβευμένο ποίημα του Δεσποτάκη της Δαμητρός που τιτλοφορείται "Εν ουρανοίς τη ξανθή ημέρα" και περιγράφει μέσα από την αφήγηση του Τόμας Μπρούς, του έβδομου κόμη του Έλγιν, την τυμβωρυχία που διέπραξε κατά του Παρθενώνος. Στο ποίημα θα παρουσιάσει ο ίδιος ο Τόμας Μπρούς το χρονικό κανιβαλισμού της Κλασικής σκέψης, από τον ωφελιμισμό της κουλτούρας που διακατέχει ακόμη και σήμερα την Δύση του κέρδους, μέσα από την αιμοσταγή εκχρηματισμένη οικονομία, που εξουσιάζει τον Άνθρωπο.
Θα διαβάσουν η Μαρία Δημητριάδου και ο Κώστας Ζωγραφόπουλος δίπλα στο χώρο που χάρισε τη γνώση και την παγκόσμια λέξη "Ακαδημία" στους λαούς της ανθρωπότητας.

Ημέρες Καβάφη 2013

Απαγγελία ποιημάτων του Κωνσταντίνου Καβάφη, στις εκδηλώσεις μνήμης του, που διοργάνωσε το Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Κέντρο Δελφών, στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, στις 13,14 και 15 Δεκεμβρίου του έτους 2013.
Τα ποιήματα, πλαισίωσαν την παράσταση της διεθνούς φήμης μεσοφώνου Αλεξάνδρας Γκράβας, που την συνόδευσε ο εξαίρετος πιανίστας Παντελής Πολυχρονίδης.
Διάβασε ο ηθοποιός Κώστας Ζωγραφόπουλος.

Η Ελένη του Ευριπίδη στο Γύθειο

Το άρθρο αναρτήθηκε από το ιστολόγιο Δραγασιά στις 

 9/19/2014

Σε μερικές ημέρες και συγκεκριμένα στις 27 του Σεπτεμβρίου του 2014, το Γύθειο θα φιλοξενήσει στο αρχαίο θέατρό του την τραγωδία «Ελένη» του Ευριπίδη.

Πρόκειται για ένα αρχαίο έργο που συνδυάζει το τραγικό με το κωμικό στοιχείο και

η γραφή του κοσμεί την Ελληνική γραμματεία, που άφησε αυτούσια στοιχεία θεατρικής πλοκής στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Την σκηνοθεσία υπογράφει για το θέατρο Θυμέλη η τραγωδός Έλλη Βοζικιάδου, σε μετάφραση του Θρασύβουλου Σταύρου, ενώ η μουσική έχει γραφεί από τον συνθέτη και διευθυντή συμφωνικών ορχηστρών Διονύση Κούτση. Τα σκηνικά είναι του Χάρη Σεπεντζή και τα κοστούμια της Έλσας Βώκου. Την κατασκευή των κοστουμιών έχει επιμεληθεί η Ελευθερία Αργυρού και η μουσική διδασκαλία ανήκει στην Λόρνα Κούτση.

Ο Ευριπίδης το 412 π.Χ, διδάσκει παρουσιάζοντας την τραγωδία του στα Διονύσια.

Δύσκολη εποχή για τους Αθηναίους. Βρίσκονται στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας πολέμου με τους Σπαρτιάτες, Πριν ένα χρόνο έχουν πάθει πανωλεθρία οι Αθηναίοι στην Σικελική εκστρατεία και αρχίζουν να αμφισβητούν τις παλιές ιδέες και σαφώς την διατήρηση της ισχύος μέσω του πολέμου.

Ο Ευριπίδης φτιάχνει ένα μύθο που αλλάζει τελείως την μέχρι τότε γνωστή ιστορία της Ελένης και του Πάρη, δίνοντας το στίγμα της σκέψης του, που λέει, "μην πιστεύεται σε ότι σας δίδαξαν", γιατί τούτα φέρνουν πολέμους και τον όλεθρο στον άνθρωπο.

Μεγάλες σκέψεις, που δυστυχώς δεν τις κρατήσαμε στη συνέχεια των αιώνων ως διδαχή.

Η πλοκή του μύθου, θέλει την Ελένη να έχει πέσει θύμα μιας διαμάχης μεταξύ της Ήρας, της Άρτεμης και της Αφροδίτης, που η τελευταία για να προκριθεί στο διαγωνισμό ομορφιάς που είναι και η ουσία της διαμάχης με τις άλλες δύο, τάζει στον κριτή Πάρη να του δώσει την ξακουστή για την ομορφιά της Ελένη για γυναίκα, αν την διαλέξει για ομορφότερη Θεά.

Η Ήρα, καταλαβαίνοντας την συμπαιγνία, μεταμορφώνει σε είδωλο μια δεύτερη Ελένη και φυσικά ο Πάρης νομίζει πως παίρνει στην Τροία την αληθινή. Την Ελένη την οδηγεί ο Ερμής σε ένα φανταστικό βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πρωτέα.

Τα χρόνια περνούν, κερδίζουν τον πόλεμο οι Έλληνες στην Τροία και η επιστροφή του Μενέλαου δεν είναι η καλύτερη που θα μπορούσε να έχει προς την πατρίδα. Στο πλοίο του μαζί με τους ναύτες έχει μαζί και την αιθερόπλαστη σύζυγό, αλλά ο Δίας μαζί με τους άλλους θεούς δεν τον αφήνουν να πλησιάσει στην πατρίδα του. Χαμένος στο πέλαγο περιπλανιέται επτά χρόνια, ώσπου τα κύματα τελικά να τον ξεβράσουν με διαλυμένο πλοίο στις ακτές της Αιγύπτου.

Εν τω μεταξύ, ο Πρωτέας έχει πεθάνει και στον τάφο του κάνει επικλήσεις η Ελένη για να σμίξει με τον άντρα της, δεδομένου ότι, αν και νιώθει, απόλυτα ηθική μπροστά στον παγκόσμιο διασυρμό της, υφίσταται μετά από τόσα χρόνια πιέσεις από τον γιο του Πρωτέα, που βασιλεύει τώρα και την θέλει για γυναίκα του.

Η ιστορία εξελίσσεται με διαλόγους αναγνώρισης των δυο που έχουν κωμικά και τραγικά στοιχεία. Το ότι ζει ο άντρας της το μαθαίνει την ίδια ημέρα της συνάντησής τους, από ένα πολεμιστή της Τροίας, τον Τεύκρο, που εξορισμένος από την πατρίδα του την Σαλαμίνα, ψάχνει την μάντισσα, και αδερφή του βασιλιά, να του πει πως θα φτάσει στην Κύπρο να στήσει μια νέα πατρίδα. Ο χορός που είναι μαζί με την Ελένη, αναπτύσσει ένα υπέροχο φιλοσοφικό λόγο που αξίζει να τον κατανοήσουμε.

Έτσι η Ελένη μαζί με τον Μενέλαο, καταστρώνουν ένα σχέδιο ξεγελάσματος του βασιλιά, αφού πρώτα παίρνουν την διαβεβαίωση της μάντισσας αδερφής του, ότι δεν θα τους προδώσει.

Αυτή η νίκη τους, δηλαδή το κατόρθωμα να φύγουν από τα παράλια με τον δόλο που στήνουν, θυμώνει τον βασιλιά. Αποτρέπεται όμως η βία που εξαπολύει, μια και τον συνετίζουν, σε μια από μηχανής παρέμβαση, οι Διόσκουροι τα αδέλφια της Ελένης, που είναι πλέον θεοί στα ουράνια.

Όλα τούτα, είναι μαγικό να τα βιώνουν θεατές και ηθοποιοί μαζί, στο χωμάτινο αρχαίο θέατρο του Γυθείου. Λίγες εκατοντάδες μέτρα από την ορχήστρα του θεάτρου, βρίσκεται το νησάκι Κρανάη. Εκεί θέλει ο μύθος να πέρασαν την πρώτη βραδιά του κλεψίματός τους οι δύο εραστές, Πάρης και Ελένη, πριν ξεκινήσουν το ταξίδι τους για την Τροία.

Ο λόγος που βάζει ο Ευριπίδης στα χείλη των ηρώων, αλλά και η ανδρεία διεκδίκηση της γυναίκας του από τον Σπαρτιάτη Μενέλαο, είναι μια διδαχή της Δωρικής σκέψης που καλεί τον άνθρωπο στους αιώνες να αγωνίζεται για την ζωή που του αξίζει.

Κάθε συλλαβή, είναι γραμμένη από τον Ευριπίδη, στην ίδια τονική κλίμακα με αυτή που υπαγορεύει ο Ταΰγετος σ΄ όσους μπορούν να τον «ακούσουν», ο οποίος ορθώνεται Πενεπόπτης στους αιώνες της εν πολλοίς άγνωστης σ’ εμάς ιστορίας.

Αυτά τα έργα τα έχουν υπηρετήσει σπουδαίοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες και φυσικά όποιος έχει την στοιχειώδη επίγνωση του βάρους των λόγων που φέρουν τέτοια κείμενα, τα πλησιάζει με σεμνότητα.

Σε αυτή την παράσταση η γνώση της σκηνοθέτιδας μαζί με τους ηθοποιούς που λειτουργούν την διδαχή της, υπόσχονται μια πραγματική ψυχαγωγία στους θεατές, σε αντιστάθμισμα της πρόχειρης διασκέδασης που κατατρύχει τις μέρες μας.

Ας χαρούμε ότι μας προσφέρει η άγνωστη διαδρομή της ζωής.

Λέω, να είμαι κι εγώ εκεί.

Κάθε πάτημα της χωμάτινης ορχήστρας μέσα από τέτοια κείμενα, είναι ευλογία για όλους που μετέχουν της ιερουργίας του θεάτρου.

Διανομή:
Ελένη, η  Μαρία Δρακοπούλου.
Μενέλαος, ο Κώστας Ζωγραφόπουλος.
Τεύκρος και Θεοκλύμενος, ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος.
Αγγελιοφόρος Μενέλαου και Αγγελιοφόρος Θεοκλύμενου, ο Κυριάκος Μερτζάνης.
Θεονόη, η Λόρνα Κούτση.
Γερόντισσα, η Βίκυ Κουκουτσίδη.
Χορός, οι Έλλη Λορέντη, Μαρία Μπράϊλα, Ειρήνη Δρίβα , Βίκυ Κουκουτσίδη, Λόρνα Κούτση και Κατερίνα Βολίκα.
Ήχο και φώτα, ο Στράτος Λέμης

Κ.Ζ