Η Ελένη του Ευριπίδη στο Γύθειο

Το άρθρο αναρτήθηκε από το ιστολόγιο Δραγασιά στις 

 9/19/2014

Σε μερικές ημέρες και συγκεκριμένα στις 27 του Σεπτεμβρίου του 2014, το Γύθειο θα φιλοξενήσει στο αρχαίο θέατρό του την τραγωδία «Ελένη» του Ευριπίδη.

Πρόκειται για ένα αρχαίο έργο που συνδυάζει το τραγικό με το κωμικό στοιχείο και

η γραφή του κοσμεί την Ελληνική γραμματεία, που άφησε αυτούσια στοιχεία θεατρικής πλοκής στην παγκόσμια λογοτεχνία.

Την σκηνοθεσία υπογράφει για το θέατρο Θυμέλη η τραγωδός Έλλη Βοζικιάδου, σε μετάφραση του Θρασύβουλου Σταύρου, ενώ η μουσική έχει γραφεί από τον συνθέτη και διευθυντή συμφωνικών ορχηστρών Διονύση Κούτση. Τα σκηνικά είναι του Χάρη Σεπεντζή και τα κοστούμια της Έλσας Βώκου. Την κατασκευή των κοστουμιών έχει επιμεληθεί η Ελευθερία Αργυρού και η μουσική διδασκαλία ανήκει στην Λόρνα Κούτση.

Ο Ευριπίδης το 412 π.Χ, διδάσκει παρουσιάζοντας την τραγωδία του στα Διονύσια.

Δύσκολη εποχή για τους Αθηναίους. Βρίσκονται στο τέλος της δεύτερης δεκαετίας πολέμου με τους Σπαρτιάτες, Πριν ένα χρόνο έχουν πάθει πανωλεθρία οι Αθηναίοι στην Σικελική εκστρατεία και αρχίζουν να αμφισβητούν τις παλιές ιδέες και σαφώς την διατήρηση της ισχύος μέσω του πολέμου.

Ο Ευριπίδης φτιάχνει ένα μύθο που αλλάζει τελείως την μέχρι τότε γνωστή ιστορία της Ελένης και του Πάρη, δίνοντας το στίγμα της σκέψης του, που λέει, "μην πιστεύεται σε ότι σας δίδαξαν", γιατί τούτα φέρνουν πολέμους και τον όλεθρο στον άνθρωπο.

Μεγάλες σκέψεις, που δυστυχώς δεν τις κρατήσαμε στη συνέχεια των αιώνων ως διδαχή.

Η πλοκή του μύθου, θέλει την Ελένη να έχει πέσει θύμα μιας διαμάχης μεταξύ της Ήρας, της Άρτεμης και της Αφροδίτης, που η τελευταία για να προκριθεί στο διαγωνισμό ομορφιάς που είναι και η ουσία της διαμάχης με τις άλλες δύο, τάζει στον κριτή Πάρη να του δώσει την ξακουστή για την ομορφιά της Ελένη για γυναίκα, αν την διαλέξει για ομορφότερη Θεά.

Η Ήρα, καταλαβαίνοντας την συμπαιγνία, μεταμορφώνει σε είδωλο μια δεύτερη Ελένη και φυσικά ο Πάρης νομίζει πως παίρνει στην Τροία την αληθινή. Την Ελένη την οδηγεί ο Ερμής σε ένα φανταστικό βασιλιά της Αιγύπτου, τον Πρωτέα.

Τα χρόνια περνούν, κερδίζουν τον πόλεμο οι Έλληνες στην Τροία και η επιστροφή του Μενέλαου δεν είναι η καλύτερη που θα μπορούσε να έχει προς την πατρίδα. Στο πλοίο του μαζί με τους ναύτες έχει μαζί και την αιθερόπλαστη σύζυγό, αλλά ο Δίας μαζί με τους άλλους θεούς δεν τον αφήνουν να πλησιάσει στην πατρίδα του. Χαμένος στο πέλαγο περιπλανιέται επτά χρόνια, ώσπου τα κύματα τελικά να τον ξεβράσουν με διαλυμένο πλοίο στις ακτές της Αιγύπτου.

Εν τω μεταξύ, ο Πρωτέας έχει πεθάνει και στον τάφο του κάνει επικλήσεις η Ελένη για να σμίξει με τον άντρα της, δεδομένου ότι, αν και νιώθει, απόλυτα ηθική μπροστά στον παγκόσμιο διασυρμό της, υφίσταται μετά από τόσα χρόνια πιέσεις από τον γιο του Πρωτέα, που βασιλεύει τώρα και την θέλει για γυναίκα του.

Η ιστορία εξελίσσεται με διαλόγους αναγνώρισης των δυο που έχουν κωμικά και τραγικά στοιχεία. Το ότι ζει ο άντρας της το μαθαίνει την ίδια ημέρα της συνάντησής τους, από ένα πολεμιστή της Τροίας, τον Τεύκρο, που εξορισμένος από την πατρίδα του την Σαλαμίνα, ψάχνει την μάντισσα, και αδερφή του βασιλιά, να του πει πως θα φτάσει στην Κύπρο να στήσει μια νέα πατρίδα. Ο χορός που είναι μαζί με την Ελένη, αναπτύσσει ένα υπέροχο φιλοσοφικό λόγο που αξίζει να τον κατανοήσουμε.

Έτσι η Ελένη μαζί με τον Μενέλαο, καταστρώνουν ένα σχέδιο ξεγελάσματος του βασιλιά, αφού πρώτα παίρνουν την διαβεβαίωση της μάντισσας αδερφής του, ότι δεν θα τους προδώσει.

Αυτή η νίκη τους, δηλαδή το κατόρθωμα να φύγουν από τα παράλια με τον δόλο που στήνουν, θυμώνει τον βασιλιά. Αποτρέπεται όμως η βία που εξαπολύει, μια και τον συνετίζουν, σε μια από μηχανής παρέμβαση, οι Διόσκουροι τα αδέλφια της Ελένης, που είναι πλέον θεοί στα ουράνια.

Όλα τούτα, είναι μαγικό να τα βιώνουν θεατές και ηθοποιοί μαζί, στο χωμάτινο αρχαίο θέατρο του Γυθείου. Λίγες εκατοντάδες μέτρα από την ορχήστρα του θεάτρου, βρίσκεται το νησάκι Κρανάη. Εκεί θέλει ο μύθος να πέρασαν την πρώτη βραδιά του κλεψίματός τους οι δύο εραστές, Πάρης και Ελένη, πριν ξεκινήσουν το ταξίδι τους για την Τροία.

Ο λόγος που βάζει ο Ευριπίδης στα χείλη των ηρώων, αλλά και η ανδρεία διεκδίκηση της γυναίκας του από τον Σπαρτιάτη Μενέλαο, είναι μια διδαχή της Δωρικής σκέψης που καλεί τον άνθρωπο στους αιώνες να αγωνίζεται για την ζωή που του αξίζει.

Κάθε συλλαβή, είναι γραμμένη από τον Ευριπίδη, στην ίδια τονική κλίμακα με αυτή που υπαγορεύει ο Ταΰγετος σ΄ όσους μπορούν να τον «ακούσουν», ο οποίος ορθώνεται Πενεπόπτης στους αιώνες της εν πολλοίς άγνωστης σ’ εμάς ιστορίας.

Αυτά τα έργα τα έχουν υπηρετήσει σπουδαίοι ηθοποιοί και σκηνοθέτες και φυσικά όποιος έχει την στοιχειώδη επίγνωση του βάρους των λόγων που φέρουν τέτοια κείμενα, τα πλησιάζει με σεμνότητα.

Σε αυτή την παράσταση η γνώση της σκηνοθέτιδας μαζί με τους ηθοποιούς που λειτουργούν την διδαχή της, υπόσχονται μια πραγματική ψυχαγωγία στους θεατές, σε αντιστάθμισμα της πρόχειρης διασκέδασης που κατατρύχει τις μέρες μας.

Ας χαρούμε ότι μας προσφέρει η άγνωστη διαδρομή της ζωής.

Λέω, να είμαι κι εγώ εκεί.

Κάθε πάτημα της χωμάτινης ορχήστρας μέσα από τέτοια κείμενα, είναι ευλογία για όλους που μετέχουν της ιερουργίας του θεάτρου.

Διανομή:
Ελένη, η  Μαρία Δρακοπούλου.
Μενέλαος, ο Κώστας Ζωγραφόπουλος.
Τεύκρος και Θεοκλύμενος, ο Κωνσταντίνος Ρωμαίος.
Αγγελιοφόρος Μενέλαου και Αγγελιοφόρος Θεοκλύμενου, ο Κυριάκος Μερτζάνης.
Θεονόη, η Λόρνα Κούτση.
Γερόντισσα, η Βίκυ Κουκουτσίδη.
Χορός, οι Έλλη Λορέντη, Μαρία Μπράϊλα, Ειρήνη Δρίβα , Βίκυ Κουκουτσίδη, Λόρνα Κούτση και Κατερίνα Βολίκα.
Ήχο και φώτα, ο Στράτος Λέμης

Κ.Ζ